Details
Naam
Bakkerij (vm), Nieuwe Pekela
Aantal afbeeldingen: 8
IntroductieDeze winkel-woning is ontworpen in de Groninger variant van de Amsterdamse School, door de in de regio welbekende Jan Kruijer.
AdresDominee S. Tjadenstraat 27
Postcode(s)9663 RA
PlaatsNieuwe Pekela
LandNederland
Vervaardiger Jan Kruijer (Architect)
Datum1929
Huidige staatGerealiseerd
OpdrachtgeverParticuliere opdrachtgever
Huidige eigenaarParticuliere eigenaar
Oorspronkelijke functieWinkel met bovenwoning
Huidige functieWoningen overig
Type objectGeen beschermde status, Gebouw
AchtergrondIn september 1929 brandde de bakkerij van G. Blanken in Nieuwe Pekela af. De bakker diende al een week later een bouwaanvraag in om zijn woon- en winkelhuis door architect Jan Kruijer te laten vernieuwen. Kruijer was op dat moment al een bekende architect in het dorp.
De winkel-woning is in 1948 gedeeltelijk door brand verwoest. Het pand is in hetzelfde jaar hersteld in oude vorm en afmetingen. In 1984 is het pand aan de achterzijde gewijzigd, waarbij de plattegrond grotendeels is gehandhaafd, maar de gevels en kap zijn vernieuwd. Tegenwoordig is het gebouw uitsluitend in gebruik als woning.
Het pand is inmiddels aangewezen als gemeentelijk monument vanwege de waarde van het pand als combinatie van werken en wonen en uitdrukking van de bloeiende Pekelder middenstand; als bijzondere uitdrukking van de winkel-woning uit eind jaren twintig van de twintigste eeuw; vanwege het belang van het object in het oeuvre van de regionaal bekende architect Jan Kruijer; vanwege de esthetische kwaliteiten van het ontwerp in expressionistische architectuur verwant aan de Amsterdamse schoolstijl; vanwege de bijzondere typologie van bakkerij met woning; vanwege de zorgvuldige detaillering en het kenmerkende materiaalgebruik met onder meer siermetselwerk en beton; vanwege de waarde van het interieur met bakkersoven, schouw en inbouwkasten; vanwege de beeldbepalende ligging van de winkel-woning in het lint van Nieuwe Pekela op de hoek met de Sportlaan; vanwege de relatief hoge mate van gaafheid, ondanks gedeeltelijke herbouw na brand; en vanwege de zeldzaamheidswaarde van de winkel-woning in relatie tot voornoemde cultuurhistorische, architectuurhistorische en stedenbouwkundige kenmerken.
De winkel-woning is in 1948 gedeeltelijk door brand verwoest. Het pand is in hetzelfde jaar hersteld in oude vorm en afmetingen. In 1984 is het pand aan de achterzijde gewijzigd, waarbij de plattegrond grotendeels is gehandhaafd, maar de gevels en kap zijn vernieuwd. Tegenwoordig is het gebouw uitsluitend in gebruik als woning.
Het pand is inmiddels aangewezen als gemeentelijk monument vanwege de waarde van het pand als combinatie van werken en wonen en uitdrukking van de bloeiende Pekelder middenstand; als bijzondere uitdrukking van de winkel-woning uit eind jaren twintig van de twintigste eeuw; vanwege het belang van het object in het oeuvre van de regionaal bekende architect Jan Kruijer; vanwege de esthetische kwaliteiten van het ontwerp in expressionistische architectuur verwant aan de Amsterdamse schoolstijl; vanwege de bijzondere typologie van bakkerij met woning; vanwege de zorgvuldige detaillering en het kenmerkende materiaalgebruik met onder meer siermetselwerk en beton; vanwege de waarde van het interieur met bakkersoven, schouw en inbouwkasten; vanwege de beeldbepalende ligging van de winkel-woning in het lint van Nieuwe Pekela op de hoek met de Sportlaan; vanwege de relatief hoge mate van gaafheid, ondanks gedeeltelijke herbouw na brand; en vanwege de zeldzaamheidswaarde van de winkel-woning in relatie tot voornoemde cultuurhistorische, architectuurhistorische en stedenbouwkundige kenmerken.
BeschrijvingIn hun boek over Kruijer beschrijven Marianne Kruijswijk en Jikke van der Spek het pand als "robuust (..) in een uitgesproken expressionistische vormgeving, waarin de Amsterdamse School als belangrijkste bouwmode van die tijd zijn invloed doet gelden. De gevels zijn opgetrokken in een vlammende rood en paars-rode geschakeerde baksteen, terwijl boven de winkelpui het woord BAKKERY. in gele baksteen is ingemetseld."
De auteurs lijken niet helemaal overtuigd van het ontwerp wanneer zij schrijven: "De bovenverdieping lijkt zwaar op de onderste bouwlaag te rusten, doordat de begane grond met zijn grote raampartijen en de afgeknotte hoek een veel lichtere indruk maakt." Zij vervolgen: "De scheiding tussen het woon- en het winkelgedeelte wordt gemarkeerd door een opvallende schoorsteen, die trapsgewijs naar boven toe versmalt. Deze schoorsteen verdeelt ook het dak in een eenvoudig schilddak rechts en een mansardekap links, waarvan het dakschild bijna loodrecht naar beneden loopt. Dit dakdeel draagt belangrijk bij aan het expressieve uiterlijk, door het diepe inpandige balkon onder de met hout afgewerkte dakoverstek en de daklijst met het golfrandje. De balustrade van het balkon is in een blokverband gemetseld." (Kruijswijk/Van der Spek, blz. 63)
De auteurs lijken niet helemaal overtuigd van het ontwerp wanneer zij schrijven: "De bovenverdieping lijkt zwaar op de onderste bouwlaag te rusten, doordat de begane grond met zijn grote raampartijen en de afgeknotte hoek een veel lichtere indruk maakt." Zij vervolgen: "De scheiding tussen het woon- en het winkelgedeelte wordt gemarkeerd door een opvallende schoorsteen, die trapsgewijs naar boven toe versmalt. Deze schoorsteen verdeelt ook het dak in een eenvoudig schilddak rechts en een mansardekap links, waarvan het dakschild bijna loodrecht naar beneden loopt. Dit dakdeel draagt belangrijk bij aan het expressieve uiterlijk, door het diepe inpandige balkon onder de met hout afgewerkte dakoverstek en de daklijst met het golfrandje. De balustrade van het balkon is in een blokverband gemetseld." (Kruijswijk/Van der Spek, blz. 63)
InterieurBij de beschrijving van het gemeentelijk monument is gewezen op de waarde van het interieur "met bakkersoven, schouw en inbouwkasten".
Bronnen
Marianne Kruijswijk, Jikke van der Spek en Evert Venhuizen, Beleefd aanbevelend. Leven en werk van architect Jan Kruijer (1889-1965) (In Boekvorm Uitgevers BV, 2012).
Links
Ingezonden door Gert-Jan Lobbes
Professionele of persoonlijke bandEen interessant pand van Kruijer, wat onevenwichtig qua verhoudingen misschien.
Gerelateerde objecten