Details
Naam
Tuinwijk-Zuid, Haarlem
.jpg&width=650&height=650&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
Aantal afbeeldingen: 20
IntroductieMooi voorbeeld van het Nieuwe Bouwen, maar in de details is de invloed van de Amsterdamse School zichtbaar.
AdresTuinwijklaan 1-43, Tuinwijklaan 2-44, Spaarnelaan 11-41 en Zonnelaan 1-51
Postcode(s)2012 RG
PlaatsHaarlem
LandNederland
Vervaardiger J.B. van Loghem (Architect)
Hendrik van den Eijnde (Kunstenaar)
Hendrik van den Eijnde (Kunstenaar)
Datum1920 - 1922
Huidige staatDeels of volledig gerenoveerd
OpdrachtgeverWoningbouwvereniging Tuinwijk
Huidige eigenaarMeerdere particuliere eigenaren
Oorspronkelijke functieRijtjeshuizen
Huidige functieRijtjeshuizen
Type objectRijksmonument, Blok
Monumentnummer19841
AchtergrondTuinwijk-Zuid ligt in het zuidelijk gebied van Haarlem, dat begrensd wordt door de Haarlemmer Hout en het Zuider Buiten Spaarne. Deze locatie behoorde tot de annexatie van 1927 samen met het zuidelijke deel van de Hout tot de gemeente Heemstede. Van Loghem ontwierp de woningen in opdracht van de woningbouwvereniging Tuinwijk in het toen nog Heemsteedse villapark Zuiderhout, waarvan het ruime en gebogen stratenplan in 1900 was ontworpen door L.A. Springer.
BeschrijvingBij het ontwerp heeft Van Loghem zich ongetwijfeld laten inspireren door de bouwstijl van de Amerikaanse architect Frank Lloyd Wright. Het complex heeft enigszins de uitstraling van een fort. Sommige elementen, zoals ramen, deuren, pergola’s, hekjes en houtwerk tegen de gevels hebben echter weer duidelijke kenmerken van de Amsterdamse School.
Tuinwijk-Zuid bestaat uit twee woonblokken van 86 aaneengeschakelde eengezinswoningen, gebouwd als middenstandswoningen. Van Loghem heeft elf typen ontwikkeld, aangeduid met een letter, van A tot K. Daarbinnen twee categorieën: de eerste met kolenhokuitbouw, portiek en balkon aan de voorzijde (Tuinwijklaan en Zonnelaan), en de tweede zonder deze eigenschappen maar met een luifel (Spaarnelaan). Van Loghem heeft varianten ontworpen bij de hoeken en de poorten. In hoogte is ook variatie: woningen van twee en van drie woonlagen. Bij de woningen met drie woonlagen is een terras met pergola opgenomen, de woningen met twee woonlagen treden meer terug in de rooilijn en hebben daardoor een diepere voortuin.
Ook een verenigingsgebouwtje maakt onderdeel uit van het complex.
In de gevel van dit verenigingsgebouw is een gevelsteen aangebracht, vervaardigd door de Haarlemse beeldhouwer Hendrik van den Eijnde met wie Van Loghem jarenlang heeft samengewerkt.
Tuinwijk-Zuid bestaat uit twee woonblokken van 86 aaneengeschakelde eengezinswoningen, gebouwd als middenstandswoningen. Van Loghem heeft elf typen ontwikkeld, aangeduid met een letter, van A tot K. Daarbinnen twee categorieën: de eerste met kolenhokuitbouw, portiek en balkon aan de voorzijde (Tuinwijklaan en Zonnelaan), en de tweede zonder deze eigenschappen maar met een luifel (Spaarnelaan). Van Loghem heeft varianten ontworpen bij de hoeken en de poorten. In hoogte is ook variatie: woningen van twee en van drie woonlagen. Bij de woningen met drie woonlagen is een terras met pergola opgenomen, de woningen met twee woonlagen treden meer terug in de rooilijn en hebben daardoor een diepere voortuin.
Ook een verenigingsgebouwtje maakt onderdeel uit van het complex.
In de gevel van dit verenigingsgebouw is een gevelsteen aangebracht, vervaardigd door de Haarlemse beeldhouwer Hendrik van den Eijnde met wie Van Loghem jarenlang heeft samengewerkt.
InterieurVan de elf type woningen is de indeling verschillend; er zijn specifiek voor het type woning aanwezige ruimten te onderscheiden, waardoor de variatie binnen de architectonische eenheid wordt gerealiseerd. Het interieur verschilt daardoor ook enigszins per type, maar alle interieurs hebben dezelfde basiscomponenten. De woonvertrekken liggen voornamelijk aan de stille tuinzijde. De keuken en de berging bevinden zich aan de straatzijde, een oplossing die destijds op veel kritiek stuitte van conservatieve zijde.Het zorgde er zelfs voor dat de woningen aanvankelijk moeilijk konden worden verhuurd.
Alle vensters, op de buitendeuren aan de voorzijde na, hebben ramen met glas in lood met 3 x 5 roeden.
Van oorsprong zijn de plafonds, ook die in de woonkamers, donkerbruin gebeitst. In het trappenhuis zijn houten sierelementen aangebracht. In de muur tussen huiskamer en keuken was een doorgeefluikje aangebracht.
Alle vensters, op de buitendeuren aan de voorzijde na, hebben ramen met glas in lood met 3 x 5 roeden.
Van oorsprong zijn de plafonds, ook die in de woonkamers, donkerbruin gebeitst. In het trappenhuis zijn houten sierelementen aangebracht. In de muur tussen huiskamer en keuken was een doorgeefluikje aangebracht.
Recente ontwikkelingenWanneer de woningen in de jaren zestig verouderd en te klein worden bevonden besluit de gemeente Haarlem tot gedeeltelijke sloop van Tuinwijk-Zuid. De Haarlemse architect J.P. Kloos krijgt opdracht tot het opstellen van een renovatie- en nieuwbouwplan voor Tuinwijk-Zuid. De plannen van J.P. Kloos worden echter te duur bevonden en de gemeente besluit tot een noodherstelplan voor de 86 woningen.
Tussen 1970 en 1972 wordt dit noodherstelplan uitgevoerd.
In 1977 wordt door de gemeente de Werkgroep Tuinwijk-Zuid opgericht; hierin nemen zitting J.P. Kloos en vertegenwoordigers van de bewoners en van de diverse gemeentelijke diensten. Tuinwijk-Zuid wordt als complex op de voorlopige lijst van monumenten geplaatst; een jaar later wordt Tuinwijk-Zuid definitief als rijksmonument aangewezen. Begin jaren ‘90 zijn de 86 woningen gerenoveerd. Daarna is gestart met de verkoop van de huurwoningen aan particulieren eigenaren.
Tussen 1970 en 1972 wordt dit noodherstelplan uitgevoerd.
In 1977 wordt door de gemeente de Werkgroep Tuinwijk-Zuid opgericht; hierin nemen zitting J.P. Kloos en vertegenwoordigers van de bewoners en van de diverse gemeentelijke diensten. Tuinwijk-Zuid wordt als complex op de voorlopige lijst van monumenten geplaatst; een jaar later wordt Tuinwijk-Zuid definitief als rijksmonument aangewezen. Begin jaren ‘90 zijn de 86 woningen gerenoveerd. Daarna is gestart met de verkoop van de huurwoningen aan particulieren eigenaren.
Bronnen
Wim de Wagt en Jos Fielmich, Architectuurgids Haarlem (Uitgeverij 010 2005).
Drs. E. van der Kleij, Architectuur en stedebouw in Noord-Holland 1850-1940 (Waanders Uitgeverij 1993).
Links
Ingezonden door Annemarieke Verheij
Professionele of persoonlijke bandZoals veel ontwerpen van Van Loghem is ook Tuinwijk-Zuid een mengeling van Het Nieuwe Bouwen en de Amsterdamse School. Het is een bijzonder wijkje die gelukkig niet onder de sloophamer is terechtgekomen maar na een grondige renovatie weer het aanzien waard is.
Gerelateerde objecten