Details
Naam
ESKAF-fabriek, Steenwijk
Aantal afbeeldingen: 4
IntroductieVandaag de dag is er weinig meer te zien van het prachtige fabriekscomplex.
AdresParallelweg 2
Postcode(s)8332 JA
PlaatsSteenwijk
LandNederland
Vervaardiger Guillaume la Croix (Architect)
Hildo Krop (Kunstenaar)
Hildo Krop (Kunstenaar)
Datum1920
Huidige staatDeels gesloopt
Oorspronkelijke functieFabrieksgebouw / Productiegebouw
Huidige functieFabrieksgebouw / Productiegebouw
Type objectGebouw
AchtergrondIn 1918 werd in Steenwijk de N.V. Eerste Steenwijker Kunstaardewerk Fabriek “ESKAF” opgericht door Hillebrand Ras (1878-1941) en zijn oom Hein Krop (1851-1938), die tevens wethouder te Steenwijk was én de vader van Hildo. Niet alleen wat het doel kunstzinnig aardewerk van goede kwaliteit te maken die bovendien betaalbaar was voor een groter publiek, maar bovendien de werkeloosheid in de regio terug te dringen.
De opdracht voor de nieuw te bouwen aardewerkfabriek aan de Spoorlaan (tegenwoordig Parallelweg) ging naar de Amsterdamse architect Guillaume la Croix, een keuze waar Hildo waarschijnlijk een hand in heeft gehad.
De Opregte Steenwijker courant was aanwezig bij de opening van het gebouw:
“Als men per spoor uit zuidelijke richting komende Steenwijk bijna heeft bereikt, ontwaart men te rechter zijde een gebouw dat door zijn van den gewonen trant sterk afwijkende vormen de bijzondere aandacht trekt. Menigeen heeft zich in de stichtingsperiode, die nu al eenige maanden achter ons ligt, afgevraagd: wat moet dat worden? Dat groote, hooge koepeldak, die over een lengte van meer dan 50 meter zich uitstrékkende zijvleugels, de hooge schoorsteen op den achtergrond — het moet een fabrieksgebouw zijn. Over de bestemming bleven velen in het onzekere. Zij werd niet door den vorm verraden. Maar toen van lieverlede het bouwwerk zijne voltooiing naderde, werden groote ijzeren letters van artistieken snit aan den voorgevel aangebracht: E. S. K. A. F. gaven ze te zien, en wie op de hoogte is van het tegenwoordig gebruik om eene onderneming aan te duiden met een schuilnaam waarin haar doel of bestemming besloten ligt, wist nu dat hij niet ver meer behoefde te zoeken om te weten wat de Eskaf eigenlijk bedoelt. Eerste Steenwijker Kunst Aardewerk Fabriek.
(…)Het gebouw is ontworpen door den Amsterdamschen architect Lacroix (sic), naar aanwijzing, voor zoover betreft de indeeling en ligging der vele vertrekken, van den technischen directeur der inrichting, den heer Schröder alhier, daartoe aangezocht door het Bestuur der Vennootschap, die zich vorig jaar heeft geconstitueerd op initiatief van onzen stadgenoot den heer H. Ras. (…)”
De toespraak die Hein Krop die dag geeft is integraal in het artikel afgedrukt. Hij richtte aan het eind ervan ook het woord tot de architect:
“Voor ik eindig wensch ik een woord van hulde te brengen aan den heer Lacroix, die tot ons genoegen ook hier aanwezig is, den bekwamen artistieken ontwerper van het fabrieksgebouw, dat werkelijk een prachtigen indruk maakt, en de aandacht trekt door zijn van het gewone afwijkenden schoonen vorm, terwijl de firma H. Aberson & Zonen, voor de wijze waarop zij dit werk uitvoerde, werkelijk een woord van lof toekomt.”
Ondanks het aantrekken van grote namen als Hildo Krop, Willem Bogtman en W.H. van Norden vallen de verkopen tegen. De fabriek in Steenwijk wordt in 1927 geliquideerd, waarna het bedrijf zich in Huizen huisvest. In 1934 wordt de ESKAF definitief opgeheven.
De opdracht voor de nieuw te bouwen aardewerkfabriek aan de Spoorlaan (tegenwoordig Parallelweg) ging naar de Amsterdamse architect Guillaume la Croix, een keuze waar Hildo waarschijnlijk een hand in heeft gehad.
De Opregte Steenwijker courant was aanwezig bij de opening van het gebouw:
“Als men per spoor uit zuidelijke richting komende Steenwijk bijna heeft bereikt, ontwaart men te rechter zijde een gebouw dat door zijn van den gewonen trant sterk afwijkende vormen de bijzondere aandacht trekt. Menigeen heeft zich in de stichtingsperiode, die nu al eenige maanden achter ons ligt, afgevraagd: wat moet dat worden? Dat groote, hooge koepeldak, die over een lengte van meer dan 50 meter zich uitstrékkende zijvleugels, de hooge schoorsteen op den achtergrond — het moet een fabrieksgebouw zijn. Over de bestemming bleven velen in het onzekere. Zij werd niet door den vorm verraden. Maar toen van lieverlede het bouwwerk zijne voltooiing naderde, werden groote ijzeren letters van artistieken snit aan den voorgevel aangebracht: E. S. K. A. F. gaven ze te zien, en wie op de hoogte is van het tegenwoordig gebruik om eene onderneming aan te duiden met een schuilnaam waarin haar doel of bestemming besloten ligt, wist nu dat hij niet ver meer behoefde te zoeken om te weten wat de Eskaf eigenlijk bedoelt. Eerste Steenwijker Kunst Aardewerk Fabriek.
(…)Het gebouw is ontworpen door den Amsterdamschen architect Lacroix (sic), naar aanwijzing, voor zoover betreft de indeeling en ligging der vele vertrekken, van den technischen directeur der inrichting, den heer Schröder alhier, daartoe aangezocht door het Bestuur der Vennootschap, die zich vorig jaar heeft geconstitueerd op initiatief van onzen stadgenoot den heer H. Ras. (…)”
De toespraak die Hein Krop die dag geeft is integraal in het artikel afgedrukt. Hij richtte aan het eind ervan ook het woord tot de architect:
“Voor ik eindig wensch ik een woord van hulde te brengen aan den heer Lacroix, die tot ons genoegen ook hier aanwezig is, den bekwamen artistieken ontwerper van het fabrieksgebouw, dat werkelijk een prachtigen indruk maakt, en de aandacht trekt door zijn van het gewone afwijkenden schoonen vorm, terwijl de firma H. Aberson & Zonen, voor de wijze waarop zij dit werk uitvoerde, werkelijk een woord van lof toekomt.”
Ondanks het aantrekken van grote namen als Hildo Krop, Willem Bogtman en W.H. van Norden vallen de verkopen tegen. De fabriek in Steenwijk wordt in 1927 geliquideerd, waarna het bedrijf zich in Huizen huisvest. In 1934 wordt de ESKAF definitief opgeheven.
BeschrijvingLa Croix ontwierp een langwerpig gebouw waar aan de westzijde een gebouw uit twee bouwlagen stond, met hierin de ingang van de fabriek en op de etage een woning. Op de foto's en bouwtekeningen zien we hier enkele expressieve details: een driehoekig deurvenster, siermetselwerk, een opvallende, taps toelopende schoorsteen, en ramen met ruitvormig roedenverdelingen.
Het hier aan gebouwde eenlaags bouwdeel huisvestte diverse fabrieksruimtes, die zich aan weerszijden van een lange gang bevonden die door het hele gebouw liep. De hoeveelheid ramen hier is opvallend; hierboven stond met gevelletters in zwierig lettertype ‘Kunstaardewerk en Plateelfabriek’.
De gang kwam uit in heeft meest in het oog vallende bouwdeel: de relatief hoge, spitsboogvormige gevel en kap van het ovengebouw, waar zich ook glazuur- en schilderkamers bevonden. Op de gevel van de hal stond in gevelletters ‘ESKAF’. Hierboven bevond zich een hoog smal venster met driehoekige roeden en de gevelnok was versierd met een kamachtigen constructie. Aan de achterzijde bevond zich een hoge losstaande schoorsteen. Rechts van de fabriekshal was er nog een eenlaags bouwdeel waar zich onder andere een kantoor en magazijn bevonden.
Aan weerszijden van de hoofdingang bevonden zich twee pilasters bekroond met een zittende pottendraaier met draaischijf, in donkerbruin gres uitgevoerd. Het was een ontwerp van de hand van Hildo Krop.
Er blijkt nog een decoratie aan de buitenmuur gezeten te hebben. Hiervan getuigt een foto uit het persoonlijke archief van Hildo Krop. Onder een arend op een bergtop zien we twee lopende figuren, waarvan een met een sikkel. Over dit reliëf is verder niets bekend.
Het hier aan gebouwde eenlaags bouwdeel huisvestte diverse fabrieksruimtes, die zich aan weerszijden van een lange gang bevonden die door het hele gebouw liep. De hoeveelheid ramen hier is opvallend; hierboven stond met gevelletters in zwierig lettertype ‘Kunstaardewerk en Plateelfabriek’.
De gang kwam uit in heeft meest in het oog vallende bouwdeel: de relatief hoge, spitsboogvormige gevel en kap van het ovengebouw, waar zich ook glazuur- en schilderkamers bevonden. Op de gevel van de hal stond in gevelletters ‘ESKAF’. Hierboven bevond zich een hoog smal venster met driehoekige roeden en de gevelnok was versierd met een kamachtigen constructie. Aan de achterzijde bevond zich een hoge losstaande schoorsteen. Rechts van de fabriekshal was er nog een eenlaags bouwdeel waar zich onder andere een kantoor en magazijn bevonden.
Aan weerszijden van de hoofdingang bevonden zich twee pilasters bekroond met een zittende pottendraaier met draaischijf, in donkerbruin gres uitgevoerd. Het was een ontwerp van de hand van Hildo Krop.
Er blijkt nog een decoratie aan de buitenmuur gezeten te hebben. Hiervan getuigt een foto uit het persoonlijke archief van Hildo Krop. Onder een arend op een bergtop zien we twee lopende figuren, waarvan een met een sikkel. Over dit reliëf is verder niets bekend.
Recente ontwikkelingenVan de fabriek - vandaag de dag in gebruik door Kornelis Caps & Closures - is weinig meer over. Slechts een deel van de woning met fabrieksingang resteert nog.
Bronnen
Historische Vereniging Steenwijk en omstreken
Bouwtekeningen, Gemeentearchief Steenwijkerland.
Radboud van Beekum, La Croix, Amsterdamse Schoolarchitect (Stichting Bonas, 2008).
Links
Ingezonden door Marcel Westhoff
Professionele of persoonlijke bandIk zag het gebouw staan op de website van Digitaal kenniscentrum Hildo Krop. Die mocht niet op Wendingen ontbreken!
Gerelateerde objecten