Details
Naam
Bethlehemkerk, Zwanenplein - interieur
Aantal afbeeldingen: 28
IntroductieDe totaal gerestaureerde kerk herbergt nu een muziekstudio.
AdresZwanenplein 34
Postcode(s)1021 CM
PlaatsAmsterdam
LandNederland
Vervaardiger Adriaan Moen (Architect)
H.J. Winkelman (Kunstenaar)
H.J. Winkelman (Kunstenaar)
Datum1923 - 1924
Huidige eigenaarParticuliere eigenaar
Studio 150
Studio 150
Monumentnummer508434
AchtergrondDeze kerk aan het Zwanenplein in Amsterdam Noord werd in 1923-1924 gebouwd naar ontwerp van architect Adriaan Moen in opdracht van de in 1916 opgerichte "Vereeniging voor Hervormde Wijkbelangenbenoorden het IJ". Zie voor de geschiedenis het item op Wendingen over het exterieur.
Het gebouw is tot 1993 in handen van de hervormde gemeente geweest. In dat jaar werd het verkocht. Sindsdien is het gebouw verschillende malen van eigenaar gewisseld, waarbij het wel steeds een religieuze functie behield.
In 2017 is de op dat moment leegstaande kerk verworven door de eigenaren van Studio 150 Bethlehemkerk, die hier een opnamestudio hebben gevestigd. Tussen 2017 en 2019 is het gebouw volledig gerestaureerd, waarbij het aanzien van het exterieur uiteraard ongewijzigd is gebleven maar wel zijn oude glans weer terug heeft gekregen.
Het interieur was in de loop van de tijd op een aantal punten gewijzigd. Zo was de kansel al niet meer aanwezig onder het orgel. Tijdens de restauratie is zo veel mogelijk in de oorspronkelijke toestand teruggebracht, daarmee rekening houdend met de nieuwe functie. De glas-in-loodramen zijn er helemaal uit geweest en na restauratie herplaatst. De kerkzaal als geheel is geschikt gemaakt voor het maken van geluidsopnames, maar ook voor het geven van concerten. De grootste wijziging betreft de controlekamer die op het voormalige balkon is gebouwd.
Het gebouw is tot 1993 in handen van de hervormde gemeente geweest. In dat jaar werd het verkocht. Sindsdien is het gebouw verschillende malen van eigenaar gewisseld, waarbij het wel steeds een religieuze functie behield.
In 2017 is de op dat moment leegstaande kerk verworven door de eigenaren van Studio 150 Bethlehemkerk, die hier een opnamestudio hebben gevestigd. Tussen 2017 en 2019 is het gebouw volledig gerestaureerd, waarbij het aanzien van het exterieur uiteraard ongewijzigd is gebleven maar wel zijn oude glans weer terug heeft gekregen.
Het interieur was in de loop van de tijd op een aantal punten gewijzigd. Zo was de kansel al niet meer aanwezig onder het orgel. Tijdens de restauratie is zo veel mogelijk in de oorspronkelijke toestand teruggebracht, daarmee rekening houdend met de nieuwe functie. De glas-in-loodramen zijn er helemaal uit geweest en na restauratie herplaatst. De kerkzaal als geheel is geschikt gemaakt voor het maken van geluidsopnames, maar ook voor het geven van concerten. De grootste wijziging betreft de controlekamer die op het voormalige balkon is gebouwd.
BeschrijvingDe centrale kerkruimte heeft een hoge paraboolvormige kap met gordelbogen. Het gewelf was bij oplevering bruingebeitst, nu geelwit. De grijsmarmeren kansel is niet meer aanwezig. Het orgel wel; het aanzien hiervan is gerestaureerd. De glas-in-loodramen die de gehele kerk versieren zijn vervaardigd door J.W. Winkelman. Op meerdere plaatsen is sprake van kleine ramen zonder figuratieve voorstelling. De grote centrale ramen stellen 'de Verkondiging aan de herders' (noordzijde) en 'de Wijzen uit het oosten' (zuidzijde) voor. Het raam met de wijzen is gesigneerd door Winkelman. Er zijn onder meer motieven van slakkenhuizen als versiering aangebracht. Deze zijn ongetwijfeld geïnspireerd door de tekeningen van Ernst Heinrich Haeckel, de Duitse zoöloog en filosoof. Het raam op het balkon boven de hoofdingang (nu controlekamer) toont het kruismotief.
Verder vallen in de kerk geometrisch geornamenteerd houtsnijwerk op, aan trapleuningen, deuren en de borstwering van het voormalige balkon. Tevens zijn nog de oorspronkelijke lampen met drievoudige koperen lampenkappen aanwezig. Het balkon wordt gesteund door kolommen die met grijs marmer zijn bekleed en zijn versierd met hard-loden banden. De kosterij aan de westelijke zijde bevat onder meer een getimmerde kastenwand, ook deze is gerestaureerd.
Hoewel het huidige interieur sinds de restauratie zeer fraai is, is het interessant te lezen hoe het interieur er in 1924 uitzag. Tjaden schreef hierover in Het Bouwbedrijf:
"De vloeren zijn van Amerikaansch grenen hout en in de portalen van tegels. De muren, aangelegd met spouw, zijn aan de binnenzijde afgepleisterd in gele kleur, waarvan het benedengedeelte in kleur getoept is. De kansel en de beide kolommen onder de gaanderij zijn met grijs marmer bekleed en versierd met hard-looden banden. De kanselnis is bekleed met belijmd hout, waarin met den zandstraal een ornament is uitgespoten; de borstwering en trapleuningen zijn van zwart gepolitoerd iepenhout. (...) De meer moderne opvattingen in den kerkbouw zijn niet beperkt gebleven tot het uitwendige: ook inwendig heeft men de hedendaagsche techniek benut. Zoo verdient nog de aandacht, de wijze, waarop het verwarmingsvraagstuk is opgelost. (...) De keuze (is) gevallen op electrische stoven: men is dus feitelijk teruggekeerd tot het ouderwetsche stelsel van stoofverwarming, echter met meer moderne hulpmiddelen."
Verder vallen in de kerk geometrisch geornamenteerd houtsnijwerk op, aan trapleuningen, deuren en de borstwering van het voormalige balkon. Tevens zijn nog de oorspronkelijke lampen met drievoudige koperen lampenkappen aanwezig. Het balkon wordt gesteund door kolommen die met grijs marmer zijn bekleed en zijn versierd met hard-loden banden. De kosterij aan de westelijke zijde bevat onder meer een getimmerde kastenwand, ook deze is gerestaureerd.
Hoewel het huidige interieur sinds de restauratie zeer fraai is, is het interessant te lezen hoe het interieur er in 1924 uitzag. Tjaden schreef hierover in Het Bouwbedrijf:
"De vloeren zijn van Amerikaansch grenen hout en in de portalen van tegels. De muren, aangelegd met spouw, zijn aan de binnenzijde afgepleisterd in gele kleur, waarvan het benedengedeelte in kleur getoept is. De kansel en de beide kolommen onder de gaanderij zijn met grijs marmer bekleed en versierd met hard-looden banden. De kanselnis is bekleed met belijmd hout, waarin met den zandstraal een ornament is uitgespoten; de borstwering en trapleuningen zijn van zwart gepolitoerd iepenhout. (...) De meer moderne opvattingen in den kerkbouw zijn niet beperkt gebleven tot het uitwendige: ook inwendig heeft men de hedendaagsche techniek benut. Zoo verdient nog de aandacht, de wijze, waarop het verwarmingsvraagstuk is opgelost. (...) De keuze (is) gevallen op electrische stoven: men is dus feitelijk teruggekeerd tot het ouderwetsche stelsel van stoofverwarming, echter met meer moderne hulpmiddelen."
Bronnen
Ir. M.E.H. Tjaden, 'De Bethlehemkerk te Amsterdam van arch. Adr. Moen.' In: Het Bouwbedrijf, december 1924, blz 256-259.
Ingezonden door Gert-Jan Lobbes
Professionele of persoonlijke bandHartelijk dank aan de huidige eigenaren voor de gelegenheid om foto's te maken. Geweldig dat zij het prachtige gebouw zo fraai hebben gerestaureerd!
Gerelateerde objecten