Details
Name
Kantoor Gemeentetram (v.m.), Amsterdam - exterieur
Number of images: 38
IntroductionGebouwd voor de Gemeentetram op een prachtige plek: de kop van de Overtoom.
AddressStadhouderskade 1
Postal code(s)1054 ES
PlaceAmsterdam
CountryNederland
Creator Pieter Marnette (Architect)
Hildo Krop (Kunstenaar)
Ad Grimmon (Kunstenaar)
Hildo Krop (Kunstenaar)
Ad Grimmon (Kunstenaar)
Production date1921 - 1923
Current conditionDeels of volledig gerenoveerd
ClientPublieke Werken
Current ownerParticuliere eigenaar
Original usageKantoorgebouw
Current usageKantoorgebouw
Object typeRijksmonument, Gebouw
Monument number491994
BackgroundVóór 1900 werd het openbaar vervoer in Amsterdam verzorgd door verschillende particuliere bedrijven. De gemeente Amsterdam nam deze bedrijven in 1899 over en voegde ze samen tot Gemeentetram.
Tussen 1910 en 1930 groeide Amsterdam in rap tempo, en breidde ook het tramnetwerk zich snel uit. Dat rechtvaardigde de bouw van een groot hoofdkantoor op een prominente locatie: de kop van de Overtoom, de oudste uitvalsroute van de stad. In 1923 verhuisde het bedrijf van het te klein geworden kantoor aan de Stadhouderskade 2 naar dit fonkelnieuwe gebouw.
Architect Marnette werkte van 1908 tot 1948 bij de Dienst Publieke Werken, afdeling gebouwen. Hij ontwierp in die periode een reeks voorzieningen en openbare gebouwen, zoals dit hoofdkantoor van de Gemeentetram en het nabijgelegen Bureau Verkeerswezen (1924). Marnette kreeg hulp van de kunstenaars Hildo Krop (beeldhouwwerken buiten) en Ad Grimmon (trappenhuizen).
Tussen 1910 en 1930 groeide Amsterdam in rap tempo, en breidde ook het tramnetwerk zich snel uit. Dat rechtvaardigde de bouw van een groot hoofdkantoor op een prominente locatie: de kop van de Overtoom, de oudste uitvalsroute van de stad. In 1923 verhuisde het bedrijf van het te klein geworden kantoor aan de Stadhouderskade 2 naar dit fonkelnieuwe gebouw.
Architect Marnette werkte van 1908 tot 1948 bij de Dienst Publieke Werken, afdeling gebouwen. Hij ontwierp in die periode een reeks voorzieningen en openbare gebouwen, zoals dit hoofdkantoor van de Gemeentetram en het nabijgelegen Bureau Verkeerswezen (1924). Marnette kreeg hulp van de kunstenaars Hildo Krop (beeldhouwwerken buiten) en Ad Grimmon (trappenhuizen).
DescriptionHet gebouw is ontworpen in de 'vlakke' richting binnen de Amsterdamse School. Deze wat strakkere richting onderscheidt zich van de 'plastische' richting, die veel meer gebruik maakt van ronde vormen.
Marnettes hand is te herkennen in de strakke symmetrie van het gebouw en de ronde vormen in de flanken. De Amsterdamse School-stijl laat zich onder meer zien in de gedecoreerde voordeur met lantaarns aan weerszijden, de centrale vlaggenmast en de hoge verticale 'muurdammen' tussen de ramen. Boven de voordeur waren oorspronkelijk de letters GEMEENTETRAM uitgehouwen, zo is te zien op historische foto's. De letters lijken verdwenen van de gevel.
Door de C-vormige plattegrond is een plein gecreëerd, waarmee Marnette de openbare ruimte meenam in zijn ontwerp – ook een belangrijk kenmerk van de Amsterdamse School. Hetzelfde geldt voor de ladderramen in de hoekpaviljoens, en voor het spelen met venstervormen: zie de trapeziumvormige vensters op de derde verdieping.
In het eveneens monumentale bijgebouwtje aan de linkerzijde van het hoofdgebouw waren de utilitaire ruimtes gevestigd. Aan de straatzijde staat de voormalige portiersloge met houten geprofileerde gootlijst. Aan de waterzijde bevonden zich een toiletgebouwtje, een fietsenstalling, een transformatorhuisje en een urinoir.
Het beeldhouwwerk is van Hildo Krop; hij beeldde twee thema's uit, te weten 'mens en vervoer' en 'mens en elektriciteit'.
Marnettes hand is te herkennen in de strakke symmetrie van het gebouw en de ronde vormen in de flanken. De Amsterdamse School-stijl laat zich onder meer zien in de gedecoreerde voordeur met lantaarns aan weerszijden, de centrale vlaggenmast en de hoge verticale 'muurdammen' tussen de ramen. Boven de voordeur waren oorspronkelijk de letters GEMEENTETRAM uitgehouwen, zo is te zien op historische foto's. De letters lijken verdwenen van de gevel.
Door de C-vormige plattegrond is een plein gecreëerd, waarmee Marnette de openbare ruimte meenam in zijn ontwerp – ook een belangrijk kenmerk van de Amsterdamse School. Hetzelfde geldt voor de ladderramen in de hoekpaviljoens, en voor het spelen met venstervormen: zie de trapeziumvormige vensters op de derde verdieping.
In het eveneens monumentale bijgebouwtje aan de linkerzijde van het hoofdgebouw waren de utilitaire ruimtes gevestigd. Aan de straatzijde staat de voormalige portiersloge met houten geprofileerde gootlijst. Aan de waterzijde bevonden zich een toiletgebouwtje, een fietsenstalling, een transformatorhuisje en een urinoir.
Het beeldhouwwerk is van Hildo Krop; hij beeldde twee thema's uit, te weten 'mens en vervoer' en 'mens en elektriciteit'.
InteriorAan het deels bewaarde interieur is op Wendingen een aparte bijdrage gewijd.
Recent developmentsDe Gemeentetram en later het Gemeentevervoerbedrijf zaten tot in de jaren 80 in het pand. In 1985 nam de Stadsreiniging het over als hoofdkantoor. Vervolgens was het tot 2011 in gebruik bij een vastgoedbedrijf. Sinds 2012 huisde hier Tommy Hilfiger. In 2016 werden reclamebureau Havas huurder van het pand.
Sinds november 2021 is het pand in gebruik als tweede hoofdkantoor van Miro, een Amerikaans online whiteboard platform dat is ontworpen voor verspreid werkende teams om effectief te kunnen samenwerken. Het platform stelt teams onder meer in staat om workshops en vergaderingen te leiden, producten te ontwerpen en te brainstormen over ideeën.
Sinds november 2021 is het pand in gebruik als tweede hoofdkantoor van Miro, een Amerikaans online whiteboard platform dat is ontworpen voor verspreid werkende teams om effectief te kunnen samenwerken. Het platform stelt teams onder meer in staat om workshops en vergaderingen te leiden, producten te ontwerpen en te brainstormen over ideeën.
Sources
Maristella Casciato, De Amsterdamse School (Uitgeverij 010, 2003), pag. 84.
Pim van Schaik, Publieke Werken, Hoeksteen van de Amsterdamse School 1915-1935 (Stokerkade, 2018).
Submitted by Annemarieke Verheij
Professional or personal relationToen ik in de jaren ‘80 op het postkantoor werkte, begonnen we net met de verkoop van producten voor het GVB. Het moet daarvoor geweest zijn dat je voor een abonnement naar het hoofdkantoor van het GVB moest, die in die jaren in dit pand was gevestigd. Het statige pand maakte toen al indruk op me.
Related objects