Details
Name
Rioolgemaaltje, Middelburg
Number of images: 10
IntroductionEen mini-Dudokje in Middelburg, dit rioolgemaal dat in 1996 de status van Rijksmonument verwierf.
AddressKlein Vlaanderen 2
Postal code(s)4331 RP
PlaceMiddelburg
CountryNederland
Production date1927
Current conditionGerealiseerd
ClientGemeente Middelburg
Current ownerGemeente Middelburg
Original usageGemaal
Current usageGemaal
Object typeRijksmonument, Gebouw
Monument number508328
BackgroundDit kleine rioolgemaal ligt in een plantsoentje dat grenst aan de singel van Middelburg, nog juist in de oude stad. Het gebouwtje oogt niet alleen door zijn geringe omvang als een vormstudie-maquette. Het is een klassiek vormenspel van horizontalen en verticalen, met een torentje, een strook raam en een flinke luifel. Een 'mini-Dudokje', dromerig maar zelfbewust op een grasveldje aan de gracht.
DescriptionEr geen architect bekend van dit rioolgemaal. Navraag bij het Zeeuws Archief leert dat het hoogstwaarschijnlijk is ontworpen door de ambtenaren van de Dienst Gemeentewerken van de Middelburg. Er staat geen naam op de bouwtekeningen. Het is nog maar de vraag of het kan worden toegeschreven aan het toenmalige hoofd van Gemeentewerken. Er is volgens medewerker Toon Franken van het Zeeuws Archief nog nooit onderzoek gedaan naar die mogelijkheid. Dit zou wel kunnen gebeuren door meerdere gebouwen uit die tijd te vergelijken. Die mogelijkheid tot studie is er, want het uitgebreide archief van de Dienst Gemeentewerken is niet verloren gegaan bij de brand die de rest van het gemeentearchief van Middelburg op 17 mei 1940 trof.
Franken oppert nog een andere mogelijkheid, namelijk dat de leverancier van de technische installaties, de firma MABEG uit Utrecht, ook het ontwerp voor het gemaal heeft geleverd. MABEG zou dit ook gedaan hebben voor een pompgemaal in Lent (Gld). Volgens het gemeenteverslag van Middelburg over 1926 en 1927 is de onderbouw in eigen beheer uitgevoerd. De bovenbouw werd onderhands aanbesteed. Het verslag meldt dat het gemaal in oktober 1927 in gebruik werd genomen.
Uit het boekje Op stoom! Industrieel erfgoed in Zeeland (1850-1970) (Cultuurhistorische Reeks Provincie Zeeland 13 uit 2004) van de hand van Franken:
"[…] Technische ontwikkelingen en slijtage van oude rioolbuizen leidden regelmatig tot aanpassing en vervanging van rioleringen. In 1926 is in een deel van Middelburg het rioleringsstelsel gemoderniseerd. Hiervoor moest een gemaal worden gebouwd op een schacht van negen meter diep, met een diameter van zes meter. Op dit uit 1927 daterende rioolgemaal staat een gebouwtje met een horizontale vensterpartij en een verticale ontluchting. Het ontwerp, niet van een vermaarde architect, maar gemaakt door ambtenaren van gemeentewerken, was voor die tijd zeer modern met kenmerken van de stijl van architect W.M. Dudok (1884-1974). Toch leidden de aard van het ontwerp en de keuze van de (Maastrichtse) baksteen destijds tot vragen in de gemeenteraad, omdat deze bouwstijl en steensoort "hier te lande niet gebezigd werden”. Zeventig jaar later blijkt de waardering voor dit fraaie gemaal behoorlijk toegenomen, want medio 1996 is het een rijksmonument geworden en in datzelfde jaar prijkte het gebouwtje pontificaal op een poster die werd gemaakt ter gelegenheid van de activiteiten in Zeeland in het kader van het jaar van het industrieel erfgoed en de Dag van de Architectuur."
Het gebouw is ook onderwerp van studie geweest van studenten van de TU Delft.
Franken oppert nog een andere mogelijkheid, namelijk dat de leverancier van de technische installaties, de firma MABEG uit Utrecht, ook het ontwerp voor het gemaal heeft geleverd. MABEG zou dit ook gedaan hebben voor een pompgemaal in Lent (Gld). Volgens het gemeenteverslag van Middelburg over 1926 en 1927 is de onderbouw in eigen beheer uitgevoerd. De bovenbouw werd onderhands aanbesteed. Het verslag meldt dat het gemaal in oktober 1927 in gebruik werd genomen.
Uit het boekje Op stoom! Industrieel erfgoed in Zeeland (1850-1970) (Cultuurhistorische Reeks Provincie Zeeland 13 uit 2004) van de hand van Franken:
"[…] Technische ontwikkelingen en slijtage van oude rioolbuizen leidden regelmatig tot aanpassing en vervanging van rioleringen. In 1926 is in een deel van Middelburg het rioleringsstelsel gemoderniseerd. Hiervoor moest een gemaal worden gebouwd op een schacht van negen meter diep, met een diameter van zes meter. Op dit uit 1927 daterende rioolgemaal staat een gebouwtje met een horizontale vensterpartij en een verticale ontluchting. Het ontwerp, niet van een vermaarde architect, maar gemaakt door ambtenaren van gemeentewerken, was voor die tijd zeer modern met kenmerken van de stijl van architect W.M. Dudok (1884-1974). Toch leidden de aard van het ontwerp en de keuze van de (Maastrichtse) baksteen destijds tot vragen in de gemeenteraad, omdat deze bouwstijl en steensoort "hier te lande niet gebezigd werden”. Zeventig jaar later blijkt de waardering voor dit fraaie gemaal behoorlijk toegenomen, want medio 1996 is het een rijksmonument geworden en in datzelfde jaar prijkte het gebouwtje pontificaal op een poster die werd gemaakt ter gelegenheid van de activiteiten in Zeeland in het kader van het jaar van het industrieel erfgoed en de Dag van de Architectuur."
Het gebouw is ook onderwerp van studie geweest van studenten van de TU Delft.
InteriorIk kwam toevallig langs dit gebouwtje op een zomerse fietstocht. Het was afgesloten maar ik kon door de ramen gluren en heb enkele foto's genomen. Ik heb sterk de indruk dat het nog in gebruik is. Het sanitair en tegelwerk lijkt niet origineel te zijn. Er hangt een krantenknipsel aan de tegelwand over het rioolgemaal.
Recent developmentsDe pomp en het leidingwerk van het gemaal werden in 2000 nog gerenoveerd. Het gemaal doet nog steeds dienst.
Links
Submitted by Wim Jacobs
Professional or personal relationTijdens een fietsrondje Walcheren belandde ik in Middelburg. Per toeval stuitte ik op dit gave gebouwtje, dat aan de uitvalsroute richting Serooskerke ligt. Door naar binnen te loeren, zag ik een krantenknipsel over het gebouw, waardoor ik weet dat het een rioolgemaal is. Een link naar dit artikel is bijgevoegd.
Related objects