Details
Name
Einsteinturm, Potsdam
Number of images: 8
IntroductionDe Einsteinturm! Wat goed dat we die op WENDINGEN hebben.
AddressTelegrafenberg
Postal code(s)14473
PlacePotsdam
CountryDuitsland
Creator Erich Mendelsohn (Architect)
Production date1920 - 1922
Current conditionGerealiseerd
ClientUniversiteit Potsdam
Original usageHoger Onderwijsgebouw
Current usageHoger Onderwijsgebouw
Object typeGebouw
BackgroundOntwerp in 1919 en realisatie in 1922. Deze toren werd gebouwd om de relativiteitstheorie van Einstein met zonnewaarnemingen te bevestigen.
Onder de koepel wordt het licht van de zon opgevangen en vervolgens naar beneden geleid, waar het negentig graden wordt gebogen in een horizontaal vlak; om in de kelder een projectie van de zon te tonen. Hier konden vervolgens allerlei spectografische waarnemingen worden gedaan. Tegenwoordig wordt met name het zon magnetisch veld geanalyseerd, en is deze toren onderdeel van een wereldwijd netwerk van zonneobservatoria.
De bouw ging niet zonder slag of stoot. Door de voortgaande inflatie was er vaak geldgebrek, geld moest worden ingezameld en goede gaven maakte het tenslotte mogelijk dat de toren voltooid werd. Het verhaal gaat dat de weinig kunstzinnige Einstein tijdens de rondleiding door Mendelssohn in de juist voltooide toren fluisterde: 'organisch'. En sindsdien is de term organisch een veel gebruikt begrip in de architectuur. Het wijst op de vloeiende vormen die als het ware gekneed zijn. Het gebouw wordt daardoor één geheel, zonder dat het lijkt dat bouwkundige elementen als balkons of vensters een eigen leven leiden, maar als vanzelfsprekend in het geheel zijn opgenomen. Rechte hoeken ontbreken, afronding is het devies.
Ook de Amsterdamse School – althans in de beginperiode – kent deze vloeiende vormen, maar hier zijn de oorspronkelijke bakstenen zichtbaar gebleven en niet verder vloeibaar gemaakt door pleisterwerk. Maar ook hier schikten de vensters zich naar de vloeiende en golvende vormen van de gevel. Om als het ware één plastisch en organisch geheel te vormen.
Je kan daarom stellen dat de architectuur van de Amsterdamse School ook organisch was, zeker in het begin.
Tussen de functionalisten en de traditionelere architecten nam Mendelssohn een gematigde positie in. Zo sprak hij in 1923 een verzoenend oordeel uit in het heftige Amsterdams-Rotterdamse debat tussen de Amsterdamse School en de architecten rond De Stijl: 'Gewiß, das primäre Element ist die Funktion, aber Funktion ohne sinnlichen Beistrom bleibt Konstruktion. Mehr als je stehe ich zu meinem Versöhnungsprogramm. Beide sind notwendig, beide müssen sich finden.'
Onder de koepel wordt het licht van de zon opgevangen en vervolgens naar beneden geleid, waar het negentig graden wordt gebogen in een horizontaal vlak; om in de kelder een projectie van de zon te tonen. Hier konden vervolgens allerlei spectografische waarnemingen worden gedaan. Tegenwoordig wordt met name het zon magnetisch veld geanalyseerd, en is deze toren onderdeel van een wereldwijd netwerk van zonneobservatoria.
De bouw ging niet zonder slag of stoot. Door de voortgaande inflatie was er vaak geldgebrek, geld moest worden ingezameld en goede gaven maakte het tenslotte mogelijk dat de toren voltooid werd. Het verhaal gaat dat de weinig kunstzinnige Einstein tijdens de rondleiding door Mendelssohn in de juist voltooide toren fluisterde: 'organisch'. En sindsdien is de term organisch een veel gebruikt begrip in de architectuur. Het wijst op de vloeiende vormen die als het ware gekneed zijn. Het gebouw wordt daardoor één geheel, zonder dat het lijkt dat bouwkundige elementen als balkons of vensters een eigen leven leiden, maar als vanzelfsprekend in het geheel zijn opgenomen. Rechte hoeken ontbreken, afronding is het devies.
Ook de Amsterdamse School – althans in de beginperiode – kent deze vloeiende vormen, maar hier zijn de oorspronkelijke bakstenen zichtbaar gebleven en niet verder vloeibaar gemaakt door pleisterwerk. Maar ook hier schikten de vensters zich naar de vloeiende en golvende vormen van de gevel. Om als het ware één plastisch en organisch geheel te vormen.
Je kan daarom stellen dat de architectuur van de Amsterdamse School ook organisch was, zeker in het begin.
Tussen de functionalisten en de traditionelere architecten nam Mendelssohn een gematigde positie in. Zo sprak hij in 1923 een verzoenend oordeel uit in het heftige Amsterdams-Rotterdamse debat tussen de Amsterdamse School en de architecten rond De Stijl: 'Gewiß, das primäre Element ist die Funktion, aber Funktion ohne sinnlichen Beistrom bleibt Konstruktion. Mehr als je stehe ich zu meinem Versöhnungsprogramm. Beide sind notwendig, beide müssen sich finden.'
DescriptionHet bouwmateriaal is een mix van bakstenen en gewapend beton. De hoofdzaak is baksteen dat in allerlei gekromde vormen werd gemetseld, en later met pleisterwerk werd bedekt, waardoor er een vloeiend geheel ontstond. Gewapend beton is relatief weinig gebruikt, de wanden van het terras bestaan hieruit en ook de betonnen ring die de koepel draagt.
Wegens de verschillende mate van uitzetting en krimp van baksteen en beton ontstaan hier en daar naden die om de zoveel tijd weer gedicht moeten worden.
Wegens de verschillende mate van uitzetting en krimp van baksteen en beton ontstaan hier en daar naden die om de zoveel tijd weer gedicht moeten worden.
Recent developmentsIn 1976 is het gebouw onder Denkmalschütz gekomen. Er was een grondige renovatie in 1999 met herstel van de oorspronkelijke okergele kleur.
Sources
DKV Künstführer nr 588/1, Deutscher Kunstverlag GmbH München Berlin.
Wendingen, 1920.
Links
Submitted by Paul Paris
Professional or personal relationAls HBS-b-jongen altijd geïnteresseerd gebleven in de relativiteitstheorie.
Related objects