Details
Name
Tolsteegbrug, Utrecht
Number of images: 21
IntroductionBrug, politiepost, tramhalte, urinoir, aanlegplaats: het stedenbouwkundig project Tolsteegbrug is veel meer dan alleen een brug.
AddressTolsteegbrug
Postal code(s)3511 ZN
PlaceUtrecht
CountryNederland
Object typeRijksmonument, Brug
Monument number514213
Creator J.I. Planjer (Architect)
Gosse van der Gaast (Architect)
Gosse van der Gaast (Architect)
Production date1925
MaterialBaksteen
Current conditionLocatie ongewijzigd en nog altijd in gebruik
ClientGemeente Utrecht
BackgroundDe Tolsteegbrug, die ter vervanging van een smallere brug werd gebouwd, is een van de onderdelen van een stedenbouwkundig project, waarbij de bouwwerken en omgeving in een geheel ontworpen en gebouwd zijn. Het schijnt een van de weinige voorbeelden hiervan in Utrecht te zijn. De brug vormt een geheel met het voormalige politiebureau, de kademuur, tramhalte openbaar toilet en aanlegplaats.
Niet iedereen was destijds enthousiast hierover. De schrijver Van Bentem in het sociaal-democratisch weekblad De Tribune schreef in 1925:
“Ten tweede, de hoog opgetrokken baksteenen muur langs het gedeelte Ledig-erf-Maliesingel. Vanf het Ledig-erf gezien is de situatie zeer zeker belangrijk verbeterd. Maar wanneer men over de Krommerijnbrug gaat en men slaat een blik terug op het prachtige Singel-aspect, een schoonheid waarvoor onze stad bekend is, dan ziet men die gruwelijk bedorven door den Chineeschen muur die kaal en hoof oprijst en spot met alles wat de omgeving voor natuurlijk schoon te aanschouwen geeft. Kan men misschien nog iets vinden ter camouflage. Nu is het afschuwelijk!”
Niet iedereen was destijds enthousiast hierover. De schrijver Van Bentem in het sociaal-democratisch weekblad De Tribune schreef in 1925:
“Ten tweede, de hoog opgetrokken baksteenen muur langs het gedeelte Ledig-erf-Maliesingel. Vanf het Ledig-erf gezien is de situatie zeer zeker belangrijk verbeterd. Maar wanneer men over de Krommerijnbrug gaat en men slaat een blik terug op het prachtige Singel-aspect, een schoonheid waarvoor onze stad bekend is, dan ziet men die gruwelijk bedorven door den Chineeschen muur die kaal en hoof oprijst en spot met alles wat de omgeving voor natuurlijk schoon te aanschouwen geeft. Kan men misschien nog iets vinden ter camouflage. Nu is het afschuwelijk!”
DescriptionDe Tolsteegbrug is een vaste boogbrug met buisrailing. Vier hoge, blauw geschilderde palen met expressieve witte sierelementen op de top en bij de bevestiging aan de brug staan op de hoeken. Hun functie is niet helemaal duidelijk - de katrolletjes suggereren dat er vaandels aan gehangen kunnen worden? Sierlijk metselwerk treffen we op zowel de brug als de kademuren aan. Een gemetselde trappetje aan de Sterrenburg leidt naar een kleine kade aan het water. Hier staan in de gevel in expressief font de naam van de brug en 'anno 1925'.
Aan het Ledig Erf loopt de kademuur door tot aan de Krommerijnbrug; het tramwachthuisje is hier een integraal onderdeel van. Rechts hiervan krijgt de muur in de bovendelen door verspringende muurvlakken een grillig verloop. De golvende uitstulpingen worden door natuurstenen fragmenten ondersteund en benadrukt.
Een gemetselde trap aan het einde van de kademuur, nabij de Krommerijnbrug, leidt naar een kade aan het water. Ringen in het siermetselwerk waren bedoelt om boten aan te leggen. Een uitsparing in de kademuur met krommende, gemetselde muurtjes, leidt naar het toenmalige openbare urinoir.
Aan het Ledig Erf loopt de kademuur door tot aan de Krommerijnbrug; het tramwachthuisje is hier een integraal onderdeel van. Rechts hiervan krijgt de muur in de bovendelen door verspringende muurvlakken een grillig verloop. De golvende uitstulpingen worden door natuurstenen fragmenten ondersteund en benadrukt.
Een gemetselde trap aan het einde van de kademuur, nabij de Krommerijnbrug, leidt naar een kade aan het water. Ringen in het siermetselwerk waren bedoelt om boten aan te leggen. Een uitsparing in de kademuur met krommende, gemetselde muurtjes, leidt naar het toenmalige openbare urinoir.
Sources
Van Bentem, ‘De nieuwe tolsteegbrug'. In: De Tribune, 25 november 1925.
Bob Lodewijks en Ronald Elink Schuurman, De Amsterdamse School in Utrecht (Free Musketeers 2014).
Submitted by Marcel Westhoff
Professional or personal relationIs de brug an sich al fraai, als je weet dat het slechts een deel is van een totaalplaatje, wordt ie alleen maar mooier.
Related objects