Details
Name
Apotheek Tuypens (vm), Sint-Niklaas
Number of images: 21
IntroductionEen opvallend hoekpand van de architect die de art deco in Sint-Niklaas introduceerde. Het aanzien werd bij een 'renovatie' in 2020 zwaar verminkt.
AddressHoutbriel 23
Postal code(s)9100
PlaceSint-Niklaas
CountryBelgië
Creator Marc Neerman (Architect)
Production date1929
Current conditionDeels of volledig gerenoveerd
ClientHenry Tuypens
Current ownerParticuliere eigenaar
Original usageBedrijfsgebouw
Object typeProvinciaal monument, Gebouw
BackgroundDe apotheek van de familie Tuypens, een geslacht van apothekers van vaders op zoon, was te Sint-Niklaas alom gekend als hoofddepot met laboratorium voor de fabricatie van de 'Poeders Wit Kruis'. De vader van Henry Tuypens, François, liet in 1906 een imposante apotheek annex privéwoning bouwen in de schaduw van de Sint Niklaaskerk. De architect was August Waterschoot, stadsarchitect van Sint-Niklaas, die een belangrijke rol speelde in de uitbreiding van Sint-Niklaas tussen de beide wereldoorlogen. Samen met zijn zoon Leander zou hij vele fraaie burgerhuizen in art deco stijl in de stad ontwerpen. Het door Waterschoot voor Tuypens ontworpen pand kreeg een fraaie jugendstil gevel. Vandaag de dag is de privéwoning nog steeds een erg mooi pand. De tegeltableaus omvatten verwijzingen naar de eigenaars in de vorm van hun initialen “FTVR” (François Tuypens en zijn echtgenote Caroline Van Reusel).
De apotheek, gelegen op de hoek, werd al in 1928 afgebroken en vervangen door een ontwerp van de in Lokeren geboren architect Marc Neerman. Deze studeerde in Antwerpen en Gent en was van 1921 tot 1929 werkzaam in Sint-Niklaas. Retroscoop "(online magazine met een warm hart voor retro") merkt op dat het om "een vreemde beslissing" ging aangezien het "harmonieuze evenwicht van het Belle Epoque-woonhuis in de Sacrementstraat compleet te niet werd gedaan." Het contrast tussen beide panden is dan ook treffend.
De apotheek, gelegen op de hoek, werd al in 1928 afgebroken en vervangen door een ontwerp van de in Lokeren geboren architect Marc Neerman. Deze studeerde in Antwerpen en Gent en was van 1921 tot 1929 werkzaam in Sint-Niklaas. Retroscoop "(online magazine met een warm hart voor retro") merkt op dat het om "een vreemde beslissing" ging aangezien het "harmonieuze evenwicht van het Belle Epoque-woonhuis in de Sacrementstraat compleet te niet werd gedaan." Het contrast tussen beide panden is dan ook treffend.
DescriptionNeerman ontwierp een expressionistische baksteenbouw, die sterk verwant is aan de Amsterdamse School, de meer kubistische vormentaal van Dudok en tegelijk duidelijke sporen van de art deco bevat. De hoekligging en de vormentaal doen denken aan de apotheek die Cornelis Kruyswijk in 1927 bouwde voor apotheek Warmolts aan de Vijzelstraat in Amsterdam, hoewel ronde vormen in Sint-Niklaas afwezig zijn.
De begane grond van het pand in Sint-Niklaas is voorzien van zwarte marmerbekleding en bestaat uit brede winkelvensters waarboven langwerpige stroken met gekleurd gematteerd glas in lood zijn aangebracht. De korte gevelzijde aan de Houtbriel telt drie bouwlagen onder plat dak en wordt bijna volledig ingenomen door een uitspringende erker. De eigenlijke hoek wordt gevormd door een verticale partij zandsteen waarin een drietal hoekkozijnen is aangebracht. Deze kozijnen bestonden oorspronkelijk uit twee beglaasde delen, de onderste delen met gekleurd gematteerd glas-in-lood. De bovenkanten van deze kozijnen zijn tegenwoordig dichtgezet. Aan de zijde van de Houtbriel was oorspronkelijke ook het woord APOTHEEK te lezen, in grote letters onder elkaar.
De lange gevel aan de Sacramentsstraat telt vier bouwlagen en wordt doorbroken door drie hoge, smalle vensters op de eerste verdieping en een rij aaneensluitende kozijnen op de tweede verdieping, met daarboven drie kleine zolderraampjes. Het hele gebouw wordt gekenmerkt door decoratief en speels uitgewerkte metselverbanden, met name in de bovenste delen onder het dak. Boven de zandstenen hoekpartij bevinden zich twee zandstenen ornamenten. Een vlaggenmast completeerde het geheel aan de korte zijde. Deze mast is nog aanwezig.
De begane grond van het pand in Sint-Niklaas is voorzien van zwarte marmerbekleding en bestaat uit brede winkelvensters waarboven langwerpige stroken met gekleurd gematteerd glas in lood zijn aangebracht. De korte gevelzijde aan de Houtbriel telt drie bouwlagen onder plat dak en wordt bijna volledig ingenomen door een uitspringende erker. De eigenlijke hoek wordt gevormd door een verticale partij zandsteen waarin een drietal hoekkozijnen is aangebracht. Deze kozijnen bestonden oorspronkelijk uit twee beglaasde delen, de onderste delen met gekleurd gematteerd glas-in-lood. De bovenkanten van deze kozijnen zijn tegenwoordig dichtgezet. Aan de zijde van de Houtbriel was oorspronkelijke ook het woord APOTHEEK te lezen, in grote letters onder elkaar.
De lange gevel aan de Sacramentsstraat telt vier bouwlagen en wordt doorbroken door drie hoge, smalle vensters op de eerste verdieping en een rij aaneensluitende kozijnen op de tweede verdieping, met daarboven drie kleine zolderraampjes. Het hele gebouw wordt gekenmerkt door decoratief en speels uitgewerkte metselverbanden, met name in de bovenste delen onder het dak. Boven de zandstenen hoekpartij bevinden zich twee zandstenen ornamenten. Een vlaggenmast completeerde het geheel aan de korte zijde. Deze mast is nog aanwezig.
InteriorHet oorspronkelijke interieur is geheel verdwenen. Oorspronkelijk bevatte het onder meer de apotheek en laboratoriumruimtes. Op de eerste verdieping was sprake van een slaapkamer, een tweede kamer en een toiletruimte. Het trappenhuis bevond zich precies achter de verticale strook natuursteen, vandaar de kleine ramen op die plaats.
Recent developmentsHet pand werd in 2012 als erfgoedobject aangewezen. Op dat moment was het al tamelijk vervallen. De aanwijzing heeft het verval bepaald niet gestopt. Het interieur is al volledig verdwenen en was eerst in gebruik bij een kledingwinkel, tot en met heden bij eetgelegenheid Pom de Tair. De bovenverdiepingen worden of werden verhuurd.
Tijdens een bezoek aan Sint-Niklaas in oktober 2019 zag het pand er bepaald troosteloos uit, met name de hoekpartij. Drie weken later bezocht ik de stad opnieuw en was het pand geheel ingepakt voor een gevelrenovatie. Dit was reden tot hoop. Bij een nieuw bezoek in januari 2022 trof ik de gevel ernstig verminkt aan. De verdiepte voeg die het pand karakter gaf en zonder twijfel door de architect is bedoeld, is volstrekt onoordeelkundig dichtgesmeerd met een witte, platvolle voeg. Dit is met name heel spijtig voor het bovenste deel van de gevel, waar de architect met afwisselend staande en liggende bakstenen inclusief een verdiepte voeg, een mooi patroon had gecreëerd. In Sint-Niklaas schijnt men zich er niet om te bekommeren.
Tijdens een bezoek aan Sint-Niklaas in oktober 2019 zag het pand er bepaald troosteloos uit, met name de hoekpartij. Drie weken later bezocht ik de stad opnieuw en was het pand geheel ingepakt voor een gevelrenovatie. Dit was reden tot hoop. Bij een nieuw bezoek in januari 2022 trof ik de gevel ernstig verminkt aan. De verdiepte voeg die het pand karakter gaf en zonder twijfel door de architect is bedoeld, is volstrekt onoordeelkundig dichtgesmeerd met een witte, platvolle voeg. Dit is met name heel spijtig voor het bovenste deel van de gevel, waar de architect met afwisselend staande en liggende bakstenen inclusief een verdiepte voeg, een mooi patroon had gecreëerd. In Sint-Niklaas schijnt men zich er niet om te bekommeren.
Sources
Anthony Demey, Art Deco in Sint-Niklaas (Provinciebestuur Oost-Vlaanderen/dienst Erfgoed, 2017).
Erfgoedsprokkels. Art deco Sint-Niklaas (Provincie Oost-Vlaanderen, zonder jaartal).
Submitted by Gert-Jan Lobbes
Professional or personal relationIk bezocht Sint-Niklaas in oktober 2019 om de vele fraaie art deco-woningen te ontdekken. Hoog op mijn lijstje stond dit pand omdat het verwant is aan de Amsterdamse School. Bij een tweede bezoek in november 2019 stond het pand ingepakt. Dit wekte hoop. Bij een derde bezoek in januari 2022 zag ik echter dat de gevel zeer onoordeelkundig is gerenoveerd. Zeg maar gerust: verminkt.
Related objects