Details
Naam
Woonblok Tempsplein e.o., Heerlen
Aantal afbeeldingen: 9
IntroductieIn tegenstelling tot de er tegenover gelegen Volksbibliotheek, gingen Van Hardeveld en Pauw hier een stuk traditioneler te werk.
AdresTempsplein 18-22, Ds. Jongeneelstraat 2-6, Deken Nicolayestraat 1-3
Postcode(s)6411 ET
PlaatsHeerlen
LandNederland
Vervaardiger J.M. (Jan) van Hardeveld (Architect)
J.A. Pauw (Architect)
J.A. Pauw (Architect)
Datum1920 - 1921
Huidige staatDeels of volledig gerenoveerd
Huidige eigenaarMeerdere particuliere eigenaren
Oorspronkelijke functieEtagewoningen / appartementen
Huidige functieEtagewoningen / appartementen
Type objectRijksmonument, Blok
Monumentnummer512808
AchtergrondDit ensemble middenstandswoningen bestaat uit twaalf panden, gebouwd in 1920-1921 in opdracht van de N.V. Bemiddeling Maatschappij voor Handel en Industrie. Het werd ontworpen door de architecten Pauw & Van Hardeveld. Eerder, in 1917, introduceerden deze architecten de Amsterdamse School in Heerlen met de schuin er tegenover gelegen Volksbibliotheek. De architecten gingen hier traditionalistischer te werk.
BeschrijvingDe in totaal 12 woningen beslaan ongeveer een kwadrant van de bebouwing aan het Tempsplein. Het woningblok ligt in een binnenhoek van het Tempsplein en loopt gedeeltelijk door naar twee toegangsstraten naar dit plein: de Deken Nicolayestraat aan de ene kant en de Ds. Jongeneelstraat aan de andere. Van bovenaf gezien heeft het een W-vorm.
De architectuur is in traditionalistische stijl, met duidelijk expressionistische kenmerken. De invloed van de Amsterdamse School is veel minder zichtbaar dan bij de Volksbibliotheek. Er is gebruik gemaakt van regionale materialen: Limburgse mergelsteen, Limburgse ringovensteen. De kleuruitwerking is verhoogd door het aanbrengen van een houten beschieting aan de boveneinden van de hoekgebouwen. Centraal gelegen is de binnenhoek aan het plein die herkenbaar is aan twee haaks op elkaar staande portieken met een ronde uitgebouwde schoorsteen in het midden als decoratief element, een soort spil als markering van het midden van het blok. Deze combinatie van functie en decoratie is een veel gebruikt principe binnen de Amsterdamse School.
De ligging van de trappenhuizen verraadt zich in de gevel door een verticale vormgeving als ware het een toren, nog versterkt doordat ter plaatse het platte dak is verhoogd. De meeste woningen op de derde bouwlaag hebben een houten beschot voorzien van bloembakken op houten consoles.
De horizontale accentuering met de houten beschotten en hier en horizontale plinten tussen de tweede en derde bouwlaag in combinatie met de horizontale gelede ramen van de derde bouwlaag én de platte daken geven een invloed aan van Frank Lloyd Wright.
De straatdeuren hebben een rondboogvormig toegangsportaal, waarbij de portalen in de binnenhoek meerdere voordeuren bevatten, eveneens een kenmerk van de Amsterdamse School.
Van de vensters is veel van de oorspronkelijke roedeverdeling verdwenen, maar met name bij de woningen op de hoek met de Ds. Jongeneelstraat is deze – althans voor een deel – behouden gebleven respectievelijk terug gerestaureerd.
Al met al is het een fraai voorbeeld van toegepaste Amsterdamse-School-architectuur in die zin dat door variaties in gevelvormgeving een gesegmenteerde bouw is verkregen die een kleinschalige indruk geeft van een overigens flink horizontaal gestrekte straatwand.
De architectuur is in traditionalistische stijl, met duidelijk expressionistische kenmerken. De invloed van de Amsterdamse School is veel minder zichtbaar dan bij de Volksbibliotheek. Er is gebruik gemaakt van regionale materialen: Limburgse mergelsteen, Limburgse ringovensteen. De kleuruitwerking is verhoogd door het aanbrengen van een houten beschieting aan de boveneinden van de hoekgebouwen. Centraal gelegen is de binnenhoek aan het plein die herkenbaar is aan twee haaks op elkaar staande portieken met een ronde uitgebouwde schoorsteen in het midden als decoratief element, een soort spil als markering van het midden van het blok. Deze combinatie van functie en decoratie is een veel gebruikt principe binnen de Amsterdamse School.
De ligging van de trappenhuizen verraadt zich in de gevel door een verticale vormgeving als ware het een toren, nog versterkt doordat ter plaatse het platte dak is verhoogd. De meeste woningen op de derde bouwlaag hebben een houten beschot voorzien van bloembakken op houten consoles.
De horizontale accentuering met de houten beschotten en hier en horizontale plinten tussen de tweede en derde bouwlaag in combinatie met de horizontale gelede ramen van de derde bouwlaag én de platte daken geven een invloed aan van Frank Lloyd Wright.
De straatdeuren hebben een rondboogvormig toegangsportaal, waarbij de portalen in de binnenhoek meerdere voordeuren bevatten, eveneens een kenmerk van de Amsterdamse School.
Van de vensters is veel van de oorspronkelijke roedeverdeling verdwenen, maar met name bij de woningen op de hoek met de Ds. Jongeneelstraat is deze – althans voor een deel – behouden gebleven respectievelijk terug gerestaureerd.
Al met al is het een fraai voorbeeld van toegepaste Amsterdamse-School-architectuur in die zin dat door variaties in gevelvormgeving een gesegmenteerde bouw is verkregen die een kleinschalige indruk geeft van een overigens flink horizontaal gestrekte straatwand.
Recente ontwikkelingenToevoeging Gert-Jan Lobbes 2023 naar aanleiding van een bezoek: een deel van de overstekken is helaas voorzien van Trespa platen, die te breed zijn ten opzichte van de oorspronkelijke dakrand en het aanzicht aantasten. Een deel van het blok volhardt gelukkig nog in de dunnere rand. Op de woningscheiding van de nummers 18 en 20 leidt dit tot een zeer lelijke overgang. De verschillende eigenaren zijn het ook niet eens over de kleur van het lakwerk, wat eveneens tussen de nummers 18 en 20 zichtbaar is. Dit hangt ook samen met de originele kozijnen die in een groot deel van het blok zijn vervangen, waarbij de originele profilering rücksichtslos is verdwenen. Hierbij moet wel worden aangetekend dat de bakstenen van het gerenoveerde deel van het blok zijn schoongemaakt en hun bruin-geel-rode kleurschakeringen terug hebben gekregen.
Bronnen
Joosje van Geest, Heerlen architectuur en stedenbouw 1850-1940. Monumenteninventarisatie-project. (Waanders 2003).
Mart J.M. Franken - J.M. (Jan) van Hardeveld (1891-1953). Over (zakelijk) expressionisme, modernistische betonwoningen en traditionalisme. Uitgeverij Verloren, Hilversum, 2023
Ingezonden door Paul Paris
Professionele of persoonlijke bandHet blok heeft een allure van grootstedelijke bouw, maar past door de gevarieerde gevelindeling heel mooi bij het besloten en kleinschalige karakter van het Tempsplein.
Gerelateerde objecten