Details
Naam
Witte de Withstraat 40-94, Amsterdam
Aantal afbeeldingen: 14
IntroductieWoningbouw aan de Witte de Withstraat naar ontwerp van Arend Jan Westerman.
AdresWitte de Withstraat 40-94
Postcode(s)1057 ZA
PlaatsAmsterdam
LandNederland
Vervaardiger Arend Jan Westerman (Architect)
Datum1923 - 1924
Huidige staatDeels of volledig gerenoveerd
OpdrachtgeverParticuliere opdrachtgever
Huidige eigenaarParticuliere eigenaar
Oorspronkelijke functieEtagewoningen / winkels
Huidige functieGemengde bestemming: woningen en winkels/bedrijfsruimtes
Type objectGeen beschermde status, Blok
AchtergrondDe enorm lange (300 m) Witte de Withstraat is een straat in de Admiralenbuurt van Amsterdam West, aangelegd vanaf 1911/1912. Zij ligt aan de rand van het Plan West maar maakt er geen deel van uit. Oorspronkelijk behoorde dit stuk land tot de gemeente Sloten. De bebouwing volgt de voormalige loop van de sloten door de Sloter Binnenpolder. Aan de kant van de Jan Evertsenstraat is nog overgangsarchitectuur te zien maar verder richting Postjesweg volgen al snel huizenblokken in verstrakte Amsterdamse Schoolstijl, onder meer van Kruyswijk en Zietsma en het hier getoonde blok van Westerman. Meer dan de helft van de straat bestaat aan beide zijden uit lange wanden die door Westerman zijn ontworpen. Uiteindelijk komt de straat uit bij de bekende voormalige Vierde Ambachtsschool (tegenwoordig Het Sieraad) - misschien wel Westermans bekendste en beste werk.
BeschrijvingWesterman ontwierp twee gevels aan weerszijden van de Witte de Withstraat. De gevels volgen de flauwe bocht van de straat. De elders op deze site beschreven oneven zijde bevat vanaf Het Sieraad gezien achtereenvolgens een hol en een bol gedeelte, de even zijde bevat achtereenvolgens een bol en een hol gedeelte. Hoewel de gevels sterk verschillen, zijn ze als een geheel ontworpen en er zijn ook enkele overeenkomsten. Aan de oneven zijde paste Westerman een overwegend verticale geleding toe met zeer opvallende erkers over drie verdiepingen boven de portiek. Aan de even zijde heeft de vlakke gevel een bijna grafische expressie. Horizontale geledingen, de raamvlakken en de gevelopbouw, bepalen hier de werking. Op de begane grond is de gevel deels opengewerkt en deels (tegenwoordig geel) gepleisterd. De afscheiding wordt gevormd door een band platte, ingemetselde, rode tegels. Deze band vinden we, maar dan anders aangebracht, ook aan de overkant en is overigens ook te zien aan de school van Publieke Werken aan het Zaandammerplein, welke school desondanks niet op naam van Westerman staat.
Tot aan de derde verdieping bepaalt gele baksteen het beeld van de gevel in de Witte de Withstraat. De bovenste strook met kleine zoldervensters vertoont rode baksteen, waarop een soort kantelen zijn aangebracht. Torenachtige verhogingen accentueren het begin en het einde van het blok. Een gemetselde, uitspringende driehoek boven in de gevel roept ongeveer halverwege de straat de beweging van de flauwe bocht een halt toe. Overigens gaat het hier om een weinig subtiele, dichtgemetselde dwarsdoorsnede van het bouwblok, maar dat kon ook niet veel anders vanwege de veel lagere Apostolische kerk (tegenwoordig een moskee) op de hoek van de Van Kinsbergenstraat, naar ontwerp van Sijmons en Rueter. Deze stond daar al sinds 1920. Het maken van ramen in een dergelijke zijgevel was verboden, om in de toekomst hogere aansluitende bebouwing mogelijk te maken. Een opvallend element in de gevel vormen tenslotte nog de smeedijzeren roosters in de openingen in de portieken. Ze lijken op andere roosters elders in Amsterdam maar zien er toch weer wat anders uit en zouden dus heel goed speciaal voor dit blok ontworpen kunnen zijn.
Tot aan de derde verdieping bepaalt gele baksteen het beeld van de gevel in de Witte de Withstraat. De bovenste strook met kleine zoldervensters vertoont rode baksteen, waarop een soort kantelen zijn aangebracht. Torenachtige verhogingen accentueren het begin en het einde van het blok. Een gemetselde, uitspringende driehoek boven in de gevel roept ongeveer halverwege de straat de beweging van de flauwe bocht een halt toe. Overigens gaat het hier om een weinig subtiele, dichtgemetselde dwarsdoorsnede van het bouwblok, maar dat kon ook niet veel anders vanwege de veel lagere Apostolische kerk (tegenwoordig een moskee) op de hoek van de Van Kinsbergenstraat, naar ontwerp van Sijmons en Rueter. Deze stond daar al sinds 1920. Het maken van ramen in een dergelijke zijgevel was verboden, om in de toekomst hogere aansluitende bebouwing mogelijk te maken. Een opvallend element in de gevel vormen tenslotte nog de smeedijzeren roosters in de openingen in de portieken. Ze lijken op andere roosters elders in Amsterdam maar zien er toch weer wat anders uit en zouden dus heel goed speciaal voor dit blok ontworpen kunnen zijn.
Recente ontwikkelingenIn het kader van de grootscheepse renovatie van de buurt werden rond de eeuwwisseling de huizen aan deze straat bouwkundig onderhanden genomen. Daarbij werd onder meer de oorspronkelijke gevelbeëindiging van dwars liggende en enigszins uitstekende kantelen, die in de jaren vijftig werd verwijderd, in 2009 gereconstrueerd. Wat niet terug is gebracht zijn de luikjes voor de zolderraampjes. Op oude foto's is te zien dat zij, als ze allemaal open stonden, een decoratief element aan de gevel toevoegden. Verder zijn de oorspronkelijke met hout omklede hijsbalken die eveneens op oude foto's te zien zijn, terug gebracht tot hun ijzeren essentie.
Bronnen
G. Vermeer ea, Historische gids van Amsterdam. Stadsuitbreidingen 1860-1935 (Amsterdam, 2010).
Ingezonden door Gert-Jan Lobbes
Professionele of persoonlijke bandMijn vader groeide op in deze buurt en woonde in het blok van Westerman aan de overkant. De golvende gevel met verschillende kleuren is mooi. Fotograferen in deze volle, smalle straat met bovenleidingen van de tram is een uitdaging.
Gerelateerde objecten