Details
Naam
President Steynplantsoen-Transvaalkade-Hofmeyrstraat, Amsterdam
Aantal afbeeldingen: 20
IntroductieComplex met woningen en winkels.
AdresPresident Steynplantsoen 8-17, Transvaalkade, Hofmeyrstraat
Postcode(s)1091 NE
PlaatsAmsterdam
LandNederland
Vervaardiger Cornelis Kruyswijk (Architect)
Datum1927 - 1928
Huidige staatDeels of volledig gerenoveerd
OpdrachtgeverParticuliere opdrachtgever
Huidige eigenaarMeerdere particuliere eigenaren
Oorspronkelijke functieEtagewoningen / winkels
Huidige functieGemengde bestemming: woningen en winkels/bedrijfsruimtes
Type objectGeen beschermde status, Blok
AchtergrondHet gaat om de rechterhelft van een blok dat met de voorzijde ligt aan het President Steynplantsoen, een zeer klein groenstrookje direct aan de Wibautstraat. We bevinden ons hier in de Amsterdamse Transvaalbuurt of Afrikaanderbuurt. Het plantsoen is genoemd naar Marthinus Theunis Steyn, president van de Oranje Vrijstaat van 1896 tot 1902. Waar tegenwoordig verkeer raast, reden tot 1939 (opening Amstelstation) treinen op maaiveldniveau richting Utrecht. Deze treinen vertrokken vanaf het Weesperpoortstation en volgden het tracé van de huidige Wibautstraat. Het nabijgelegen spoorviaduct en de spoordijk die deze wijk aan één kant afsluit werden dus pas na de bouw van dit blok aangelegd.
Door de veranderingen in de omgeving is vandaag de dag niet zo makkelijk te zien dat dit blok de rechterhelft van een soort poort tot de Transvaalbuurt vormde. Een poort waarvan vanwege de kromming van de gevel misschien zelfs een zekere deftigheid uit ging. Tenslotte woonden in Amsterdam maar weinig mensen aan een "plantsoen". Dit effect is nog moeilijker afleesbaar geworden aangezien de linkerhelft van het blok met de nummers 1-7, bijna een spiegelblok, in 1992 is gesloopt. Weliswaar kwam er een modern blok voor in de plaats dat niet geheel afwijkt in vorm en hoogte en zelfs nog doet denken aan het origineel, maar het effect is voorgoed verloren gegaan.
Door de veranderingen in de omgeving is vandaag de dag niet zo makkelijk te zien dat dit blok de rechterhelft van een soort poort tot de Transvaalbuurt vormde. Een poort waarvan vanwege de kromming van de gevel misschien zelfs een zekere deftigheid uit ging. Tenslotte woonden in Amsterdam maar weinig mensen aan een "plantsoen". Dit effect is nog moeilijker afleesbaar geworden aangezien de linkerhelft van het blok met de nummers 1-7, bijna een spiegelblok, in 1992 is gesloopt. Weliswaar kwam er een modern blok voor in de plaats dat niet geheel afwijkt in vorm en hoogte en zelfs nog doet denken aan het origineel, maar het effect is voorgoed verloren gegaan.
BeschrijvingHet gaat om een blok van bruinrode baksteen dat zich uitstrekt over twee zijden en ook nog een stukje de hoek van de Hofmeyrstraat in gaat. Afgaande op de Atlas Gordel 20-40 is het deel aan de Hofmeyrstraat het eerst gebouwd, in 1927. Aangrenzend (President Steynstraat en Hofmeyrstraat) vinden we panden van respectievelijk Van der Meij en Kromhout.
Aan het President Steynplantsoen is sprake van een langgerekte holronde gevel. Holronde gevels komen we vaker tegen in deze periode, van Roodenburgh ligt er een op steenworp afstand (Afrikanerplein). De geprononceerde massieve (betonnen?) band rond de kozijnen op de derde verdieping die als een lint over de gevel loopt, doet kwa werking enigszins denken aan Wijdevelds blokken aan de Hoofdweg. Boven deze band ligt de zolderverdieping met kleine vierkante raampjes en hijsbalken. De rand van de gevel wordt afgedekt door liggende pannen, voor zover niet vervangen door een loden rand. Het deel aan de kant van de President Steynstraat steekt vanaf de eerste verdieping met erkers een stukje door en staat daardoor als een soort scherm voor de gevel van de zijstraat.
Opmerkelijk genoeg meldt de kaart van de Atlas Gordel 20-40 dat het linker deel van deze gevel door Van der Meij is ontworpen, wat gezien de stijl niet aannemelijk is. Maar het zou hier wel om een samenwerking tussen Van der Meij en Kruyswijk kunnen gaan want het moet gezegd dat de gevels van het plantsoen en de straat naadloos in elkaar over gaan. Kijken we verder naar de rechterkant van de gevel aan het plantsoen, dan zien we dat de gevel terecht komt in een scherpe hoek met een torenachtige opbouw waarin een raampje met luifel, als een soort uitzichtpunt. Hier is ook een toegang naar het dak. Dergelijke raampjes zien we veel in de Amsterdamse School, Kruyswijk gebruikte ze onder meer in de Mercatorstraat. Op deze hoek sluit een vooruitstekend rechthoekig blok aan, dat de hoek markeert van het plantsoen en de Transvaalkade. Het op deze manier vooruitstekende deel van de plantsoengevel wordt gekenmerkt door een verticale partij erkers links en rechts. Om de hoek van de Transvaalkade is de gevel recht en valt alleen het balkon op dat langs de hele eerste verdieping loopt. De afgeschuinde hoek met de Hofmeyrstraat met inpandig trappenhuis vormt dan weer een avontuurlijke blikvanger met een torenachtige opbouw, geflankeerd door langwerpige horizontale zolderraampjes.
Aan het President Steynplantsoen is sprake van een langgerekte holronde gevel. Holronde gevels komen we vaker tegen in deze periode, van Roodenburgh ligt er een op steenworp afstand (Afrikanerplein). De geprononceerde massieve (betonnen?) band rond de kozijnen op de derde verdieping die als een lint over de gevel loopt, doet kwa werking enigszins denken aan Wijdevelds blokken aan de Hoofdweg. Boven deze band ligt de zolderverdieping met kleine vierkante raampjes en hijsbalken. De rand van de gevel wordt afgedekt door liggende pannen, voor zover niet vervangen door een loden rand. Het deel aan de kant van de President Steynstraat steekt vanaf de eerste verdieping met erkers een stukje door en staat daardoor als een soort scherm voor de gevel van de zijstraat.
Opmerkelijk genoeg meldt de kaart van de Atlas Gordel 20-40 dat het linker deel van deze gevel door Van der Meij is ontworpen, wat gezien de stijl niet aannemelijk is. Maar het zou hier wel om een samenwerking tussen Van der Meij en Kruyswijk kunnen gaan want het moet gezegd dat de gevels van het plantsoen en de straat naadloos in elkaar over gaan. Kijken we verder naar de rechterkant van de gevel aan het plantsoen, dan zien we dat de gevel terecht komt in een scherpe hoek met een torenachtige opbouw waarin een raampje met luifel, als een soort uitzichtpunt. Hier is ook een toegang naar het dak. Dergelijke raampjes zien we veel in de Amsterdamse School, Kruyswijk gebruikte ze onder meer in de Mercatorstraat. Op deze hoek sluit een vooruitstekend rechthoekig blok aan, dat de hoek markeert van het plantsoen en de Transvaalkade. Het op deze manier vooruitstekende deel van de plantsoengevel wordt gekenmerkt door een verticale partij erkers links en rechts. Om de hoek van de Transvaalkade is de gevel recht en valt alleen het balkon op dat langs de hele eerste verdieping loopt. De afgeschuinde hoek met de Hofmeyrstraat met inpandig trappenhuis vormt dan weer een avontuurlijke blikvanger met een torenachtige opbouw, geflankeerd door langwerpige horizontale zolderraampjes.
InterieurIk heb geen foto's gezien waaruit blijkt dat er bijzondere interieurs aanwezig waren maar de fraaie voordeuren verdienen wel aandacht.
Recente ontwikkelingenBegin jaren negentig is het blok gehalveerd in de zin dat het spiegeldeel aan de overkant van de President Steynstraat werd vervangen door nieuwbouw. Mogelijk was het linker blok in slechte staat of was de fundering slecht maar op foto's uit de tijd van de afbraak maakt het geen bouwvallige indruk. Blijkbaar was de reden niet duidelijk, want Van Beekum schrijft nog in 2006 dat de bebouwing "om onbekende redenen" werd gehalveerd. Grote delen van het overgebleven rechter blok zijn inmiddels fraai gerenoveerd, hoewel de versnippering in verschillende eigenaren leidt tot vreemde effecten. Vensters met de oorspronkelijke detaillering zijn te zien naast kunststof vensters. Delen van de gevel zijn gereinigd, andere niet. Delen van de gevel zijn afgedekt met liggende pannen, andere delen moeten het met strips doen. De gestuucte band is bijna overal zwart geschilderd maar een enkel deel weer niet.
Bronnen
R. van Beekum, Cornelis Kruyswijk, Architect van de Amsterdamse School (Bussum, 2006).
G. Bolhuis, Atlas Gordel ’20-‘40 (Amsterdam 2004).
Ingezonden door Gert-Jan Lobbes
Professionele of persoonlijke bandHet is een blok dat je meestal in het voorbijgaan ziet, vanuit de auto, vanuit de trein of vanaf de fiets. De omgeving met de drukke Wibautstraat nodigt niet zo uit tot sightseeing. Toch is het de moeite waard de details te ontdekken. Zoals Van Beekum terecht schrijft is het monumentaal.
Gerelateerde objecten