Details
Naam
Post Utrecht - exterieur
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
Aantal afbeeldingen: 27
IntroductieDe Utrechtse binnenstad herbergt een drietal bakstenen kolossen: de Inktpot van Van Heukelom, de Dom en, aan de Neude, het voormalig post- en telegraafkantoor van Joop Crouwel. Tegenwoordig Post Utrecht, zetel van onder meer de hoofdbibliotheek.
AdresNeude 11
Postcode(s)3512 AE
PlaatsUtrecht
LandNederland
Vervaardiger Joop Crouwel (Architect)
Hendrik van den Eijnde (Kunstenaar)
Hendrik van den Eijnde (Kunstenaar)
Datum1919 - 1924
Huidige staatGerealiseerd
Huidige eigenaarCommerciële eigenaar
Oorspronkelijke functiePostkantoor
Huidige functieBibliotheek / leeszaal
Winkel(s)
Winkel(s)
Type objectRijksmonument, Gebouw
Monumentnummer514259
AchtergrondIn 1914 besloot de gemeente Utrecht om op de plaats van de oude Rijksmunt een postkantoor te bouwen. Het oude hoofdpostkantoor op het plein Achter de Dom lag niet centraal genoeg en was slecht bereikbaar voor auto’s. Het eerste plan voor het nieuwe hoofdpostkantoor werd ontwikkeld door Rijksbouwmeester J. Teeuwisse. De adjunct-Rijksbouwmeester Joop Crouwel jr. begon in 1917 met het definitieve ontwerp, in nauw overleg met Jean François van Royen, die verantwoordelijk was voor het zogeheten ‘esthetisch beleid’ van de PTT. In zijn ontwerp nam Crouwel bijdragen op van twee kunstenaars met wie hij vaker samenwerkte: de Haarlemse beeldhouwer Hendrik van den Eijnde - eveneens in dienst van de Rijksgebouwendienst - en de glaskunstenaar Richard Roland Holst.
Door de economische omstandigheden in de periode na de Eerste Wereldoorlog tijdens de bouw zag de Rijksgebouwendienst zich genoodzaakt om te bezuinigen op 'franje' - zoals sommigen de kunstwerken betitelden die zo'n belangrijk onderdeel vormden van het ontwerp van Crouwel. Bij de opening van het postkantoor was er voor de eerste bezoekers daarom slechts één beeld te bewonderen: bij de bezoekersingang stond een vrouwenfiguur van Van den Eijnde. Welvarende inwoners van Utrecht die een ‘onaf’ gebouw maar niks vonden, organiseerden daarop een inzamelingsactie. Dankzij de bijdragen van een groot aantal welvarende burgers van Utrecht konden na 1924 de andere beeldhouwwerken en het glas in lood worden gerealiseerd. Ook de leeuwen die nog altijd de ingang van het voormalige postkantoor bewaken, hadden er dus niet gestaan als de omgeving geen steentje had bijgedragen!
Door de economische omstandigheden in de periode na de Eerste Wereldoorlog tijdens de bouw zag de Rijksgebouwendienst zich genoodzaakt om te bezuinigen op 'franje' - zoals sommigen de kunstwerken betitelden die zo'n belangrijk onderdeel vormden van het ontwerp van Crouwel. Bij de opening van het postkantoor was er voor de eerste bezoekers daarom slechts één beeld te bewonderen: bij de bezoekersingang stond een vrouwenfiguur van Van den Eijnde. Welvarende inwoners van Utrecht die een ‘onaf’ gebouw maar niks vonden, organiseerden daarop een inzamelingsactie. Dankzij de bijdragen van een groot aantal welvarende burgers van Utrecht konden na 1924 de andere beeldhouwwerken en het glas in lood worden gerealiseerd. Ook de leeuwen die nog altijd de ingang van het voormalige postkantoor bewaken, hadden er dus niet gestaan als de omgeving geen steentje had bijgedragen!
BeschrijvingVanaf de Neude is het massieve gebouw niet te missen. De vier zogeheten traptorens vallen onmiddellijk op: twee vierkante torens voor, en twee ovale torens achter. Bij deze torens is vooral het metselwerk ter hoogte van de tweede verdieping bijzonder: de stenen zijn gemetseld als een soort harmonica, bijeengehouden door lange stroken natuursteen. De hoofdingang in het midden van de gevel bevindt zich onder een grote boog, waarin het glas in lood van de rustende Nederlandse maagd is geplaatst. Hoge smalle vensters, een terugkerend element in de Amsterdamse School, benadrukken het statige en monumentale karakter van het post- en telegraafgebouw. Dezelfde verticale lijnen keren terug in het gevarieerde metselwerk op de voorgevel, en de nadrukkelijk aanwezige steile dakpartijen. Deze elementen, uitgevoerd in perfecte symmetrie geven het rijzige gebouw op de Neude het karakter van een stadspaleis, dat goed past bij de voorname status van het post- en telegraafverkeer aan het begin van de vorige eeuw.
InterieurAan het interieur is een aparte bijdrage op Wendingen gewijd.
Recente ontwikkelingenToen het postkantoor aan de Neude in oktober 2011 sloot, betekende dit het einde van het laatste zelfstandige postkantoor van Nederland. Na een grootschalige restauratie en verbouwing van anderhalve jaar herbergt het gebouw - dat de naam Post Utrecht heeft gekregen - vanaf 2020 de centrale bibliotheek, diverse winkels en een fietsenstalling.
Bronnen
Ben Koevoets, Art Deco aan de Neude (2007).
Links
Ingezonden door Willem Prins
Professionele of persoonlijke bandWillem Prins 2014: Het postkantoor aan de Neude heeft voor mij een bijzondere lading. Ik houd van brieven schrijven en postkantoren hebben voor mij daarom een speciale betekenis. Het postkantoor aan de Neude deed me beseffen wat een geluk het was dat ik samen met Het Schip een online project over deze stroming ging opzetten.
Gert-Jan Lobbes 2022: Bewerkt en aangevuld naar aanleiding van de bestemming van het gebouw tot bibliotheek.
Gert-Jan Lobbes 2022: Bewerkt en aangevuld naar aanleiding van de bestemming van het gebouw tot bibliotheek.
Gerelateerde objecten