Details
Naam
Postjesweg-Hoofdweg even zijde, blok 10
Aantal afbeeldingen: 15
IntroductieVoor bestaande plattegronden ontwierp Piet Kramer de prachtigste gevels en daarmee de straten en de stad.
AdresHoofdweg 136-176, Postjesweg 104
Postcode(s)1057 DA
PlaatsAmsterdam
LandNederland
Vervaardiger Piet Kramer (Architect)
Zeeger Gulden (Architect)
Melle Geldmaker (Architect)
Zeeger Gulden (Architect)
Melle Geldmaker (Architect)
Datum1923 - 1924
Huidige staatDeels of volledig gerenoveerd
OpdrachtgeverHeere van der Schaar
Huidige eigenaarMeerdere particuliere eigenaren
Oorspronkelijke functieEtagewoningen / winkels
Huidige functieGemengde bestemming: woningen en winkels/bedrijfsruimtes
Type objectGemeentelijk monument, Blok
AchtergrondHet gaat hier om blok 10 van Plan West. Het strekt zich uit van de hoek Postjesweg via de Hoofdweg (even zijde) naar de Davisstraat.
Kramer heeft meegewerkt aan de eerste etappe van Plan West. Zijn vijf in grootte verschillende blokken bevatten gedeeltelijk woningen voor Van der Schaar, gedeeltelijk woningen voor een vereniging van kleinere bouwondernemers. De plannen van Kramer ontstonden tussen december 1923 en december 1924. De eerste bouwfase was gereed in 1924. Kramer ontwierp alleen de straatwanden. Het architectenbureau Gulden en Geldmaker werd belast met de aanpassingen van de plattegronden aan de gebouwvormen en met de achtergevels.
Kramers blokken liggen aan de belangrijke kruising Postjesweg/Hoofdweg. De Postjesweg verbond deze nieuwe wijk via de bestaande westelijke stadsuitbreidingen (Kinkerstraat) met het centrum van Amsterdam. De Hoofdweg was de voornaamste ontsluitingsstraat in de noord-zuidverbinding. De blokken verheffen zich op alle vier de hoekpunten van de kruising Postjesweg/Hoofdweg en strekken zich uit in alle vier de richtingen, waarbij de blokken aan beide zijden van de Hoofdweg een zeer grote lengte hebben. De onderste twee bouwlagen van de hoeken waren bestemd voor winkels.
Kramer heeft meegewerkt aan de eerste etappe van Plan West. Zijn vijf in grootte verschillende blokken bevatten gedeeltelijk woningen voor Van der Schaar, gedeeltelijk woningen voor een vereniging van kleinere bouwondernemers. De plannen van Kramer ontstonden tussen december 1923 en december 1924. De eerste bouwfase was gereed in 1924. Kramer ontwierp alleen de straatwanden. Het architectenbureau Gulden en Geldmaker werd belast met de aanpassingen van de plattegronden aan de gebouwvormen en met de achtergevels.
Kramers blokken liggen aan de belangrijke kruising Postjesweg/Hoofdweg. De Postjesweg verbond deze nieuwe wijk via de bestaande westelijke stadsuitbreidingen (Kinkerstraat) met het centrum van Amsterdam. De Hoofdweg was de voornaamste ontsluitingsstraat in de noord-zuidverbinding. De blokken verheffen zich op alle vier de hoekpunten van de kruising Postjesweg/Hoofdweg en strekken zich uit in alle vier de richtingen, waarbij de blokken aan beide zijden van de Hoofdweg een zeer grote lengte hebben. De onderste twee bouwlagen van de hoeken waren bestemd voor winkels.
BeschrijvingBij het zoeken naar een kunstzinnige oplossing stond Kramer slechts de dunne huid van de bakstenen gevel ter beschikking. Zijn mogelijkheden beperkten zich tot ritmische en plastische accenten en tot de kleurstelling. Hij legde de nadruk op de blokstructuur, de aaneenrijging van gelijksoortige woningen, en rangschikte de kozijnen in horizontale banden. De banden werden zijn werkzaamste en tevens eerlijkste architectonische middel. De stralend witte kozijnen en het oranjekleurige metselwerk fleurden de wijk op en gaven deze een frisse aanblik. Het zwaartepunt lag op de hoekpartijen, die Kramer zoveel mogelijk een eigen uitdrukking gaf. Bijzonder aandacht besteedde hij aan de kruising Hoofdweg/Postjesweg, maar ook aan de hoeken van de andere zijstraten en aan de gedeelten waar zijn ontwerp moest aansluiten op dat van zijn collega's.
De kopbebouwing van de blokken 7 en 10 aan de Hoofdweg en de geleding van de straatwand van blok 10 zijn vanwege de opvallende vormgeving steeds weer te zien op afbeeldingen. Blok 10 valt op door de concave trappenhuizen die naar voren steken en via langwerpige vensters aan de zijkant worden verlicht. Deze vensters zijn overigens niet origineel. Zoals op oude foto’s te zien is zaten er oorspronkelijk kleine uitbouwtjes die aan de gevel hingen en echt bij de Amsterdamse School pasten. Vermoedelijk lekten ze en lieten ze niet voldoende licht binnen en zijn ze daarom vervangen.
Ter hoogte van de dakrand lopen de uitbouwen van de trappenhuizen uit in een schoorsteen die ver boven het platte dak uitsteekt en aan de basis zowel links als rechts door een bakstenen welving wordt ondersteund. De schoorstenen zijn opnieuw opgemetseld. De voordeuren van de begane grond woningen hebben een luifeltje dat ondersteund wordt door een sierlijk object. Hoe belangrijk die ondersteuning is blijkt aan de overkant, waar veel luifels doorhangen. Hoewel de gevelrij van het blok er ondanks genoemde aanpassingen tegenwoordig redelijk authentiek uit ziet, kan dat zelfde niet gezegd worden van het hoekpand met de Postjesweg. Eigenlijk alles dat dit pand bijzonder maakte is er afgehaald, met name erkers en rondingen. Er is een gehavend, fantasieloos blok over gebleven.
De kopbebouwing van de blokken 7 en 10 aan de Hoofdweg en de geleding van de straatwand van blok 10 zijn vanwege de opvallende vormgeving steeds weer te zien op afbeeldingen. Blok 10 valt op door de concave trappenhuizen die naar voren steken en via langwerpige vensters aan de zijkant worden verlicht. Deze vensters zijn overigens niet origineel. Zoals op oude foto’s te zien is zaten er oorspronkelijk kleine uitbouwtjes die aan de gevel hingen en echt bij de Amsterdamse School pasten. Vermoedelijk lekten ze en lieten ze niet voldoende licht binnen en zijn ze daarom vervangen.
Ter hoogte van de dakrand lopen de uitbouwen van de trappenhuizen uit in een schoorsteen die ver boven het platte dak uitsteekt en aan de basis zowel links als rechts door een bakstenen welving wordt ondersteund. De schoorstenen zijn opnieuw opgemetseld. De voordeuren van de begane grond woningen hebben een luifeltje dat ondersteund wordt door een sierlijk object. Hoe belangrijk die ondersteuning is blijkt aan de overkant, waar veel luifels doorhangen. Hoewel de gevelrij van het blok er ondanks genoemde aanpassingen tegenwoordig redelijk authentiek uit ziet, kan dat zelfde niet gezegd worden van het hoekpand met de Postjesweg. Eigenlijk alles dat dit pand bijzonder maakte is er afgehaald, met name erkers en rondingen. Er is een gehavend, fantasieloos blok over gebleven.
InterieurKramer ontwierp alleen de gevel.
Recente ontwikkelingenVolgens informatie die ik op Funda vond is het blok in 2002 gesplitst in appartementen en gerenoveerd.
Bronnen
Bernard Kohlenbach, Pieter Lodewijk Kramer, Architect van de Amsterdamse School (Naarden 1994).
Funda.
Ingezonden door Gert-Jan Lobbes
Professionele of persoonlijke bandDit vind ik wel het mooiste blok van Kramer aan de Hoofdweg, erg mooi gerenoveerd hoewel helaas niet met herstel van alle oorspronkelijke details.
Gerelateerde objecten