Details
Naam
Pythagorascomplex, Groningen
Aantal afbeeldingen: 22
IntroductieHet monumentale Pythagorascomplex in de Groningse Oranjebuurt werd in twee fases gebouwd.
AdresKoninginnelaan 117-119, Louise Henriëttestraat 3-37, Stadhouderslaan 1-20
Postcode(s)9717 BS
PlaatsGroningen
LandNederland
Vervaardiger Jo Boer (Architect)
Datum1929 - 1930
Huidige staatDeels of volledig gerenoveerd
OpdrachtgeverFirma H. Koster
Huidige eigenaarMeerdere particuliere eigenaren
Oorspronkelijke functieEtagewoningen / appartementen
Huidige functieEtagewoningen / appartementen
Type objectRijksmonument, Blok
Monumentnummer483767
AchtergrondGebouwd in opdracht van aannemersbedrijf Firma H. Koster, naar een ontwerp van de architect J.A. Boer. Na het Bernouilliplein was dit het tweede gezamenlijke bouwproject van de heren. Koster had een stuk grond gekocht langs de spoorlijn naar Roodeschool, de latere Stadhouderslaan.
Het complex werd in twee fasen gerealiseerd. Vandaar dat er foto's bestaan van de vleugel aan de Louise Henriëttestraat waarbij de muurdam die beide vleugels scheidt, de achterzijde van het complex lijkt te vormen.
De eerste vleugel was dus die aan de Louise Henriëttestraat, met een deel van de ronde kopbebouwing aan de Koninginnelaan. Daarna volgde de vleugel aan de Stadhouderslaan met de andere helft van de kop. In 1930 werd de bouw voltooid.
De naam Pythagoras dateert van na de bouw en verwijst, uiteraard, naar de rechthoekige driehoek van Pythagoras' stelling.
Het complex werd in twee fasen gerealiseerd. Vandaar dat er foto's bestaan van de vleugel aan de Louise Henriëttestraat waarbij de muurdam die beide vleugels scheidt, de achterzijde van het complex lijkt te vormen.
De eerste vleugel was dus die aan de Louise Henriëttestraat, met een deel van de ronde kopbebouwing aan de Koninginnelaan. Daarna volgde de vleugel aan de Stadhouderslaan met de andere helft van de kop. In 1930 werd de bouw voltooid.
De naam Pythagoras dateert van na de bouw en verwijst, uiteraard, naar de rechthoekige driehoek van Pythagoras' stelling.
BeschrijvingHet complex betreft 74 woningen en had oorpronkelijke ook drie winkels (tegenwoordig ook woningen). Het ontwerp getuigt van een combinatie van Amsterdamse School-elementen en die van de Nieuwe Zakelijkheid, zoals Boer die al bij het Bernouilliplein toepaste.
De kop, die als boeg fungeert, is gelet op de monumentale invulling van rond metselwerk, ronde pannendaken en een centrale muurdam een expressief onderdeel naar voorbeeld van de Amsterdamse School.
Uniek voor de tijd is de schaal en de wijze waarop Boer stalen ramen heeft toegepast. In plaats van de houten kozijnen met ingepaste stalen zijramen in de erkers, zijn de erkers nu volledig in staal uitgevoerd. Ook de ramen en kozijnen van de raamstroken op de slaapverdieping waren volledig van staal. Dit leidt tot een transparant en rank karakter in de lijn van de Nieuwe Zakelijkheid.
Een ander opvallende element is dat Boer de dragende betonnen vloeren uit de buitengevel liet steken waardoor ze onderdeel werden van de architectonische geleding van de gevels.
Tenslotte is de specifieke kleurtoepassing van okerbruin op beton, donkergroen op het staal en oranje glas in de bovenlichten van een bijzondere harmonie en een ondersteunende factor voor de architectuur van het complex. Ook het voegwerk, de blank gelakte deuren en de oranje dakpannen zijn nauwkeurig door Boer op elkaar afgestemd.
De kop, die als boeg fungeert, is gelet op de monumentale invulling van rond metselwerk, ronde pannendaken en een centrale muurdam een expressief onderdeel naar voorbeeld van de Amsterdamse School.
Uniek voor de tijd is de schaal en de wijze waarop Boer stalen ramen heeft toegepast. In plaats van de houten kozijnen met ingepaste stalen zijramen in de erkers, zijn de erkers nu volledig in staal uitgevoerd. Ook de ramen en kozijnen van de raamstroken op de slaapverdieping waren volledig van staal. Dit leidt tot een transparant en rank karakter in de lijn van de Nieuwe Zakelijkheid.
Een ander opvallende element is dat Boer de dragende betonnen vloeren uit de buitengevel liet steken waardoor ze onderdeel werden van de architectonische geleding van de gevels.
Tenslotte is de specifieke kleurtoepassing van okerbruin op beton, donkergroen op het staal en oranje glas in de bovenlichten van een bijzondere harmonie en een ondersteunende factor voor de architectuur van het complex. Ook het voegwerk, de blank gelakte deuren en de oranje dakpannen zijn nauwkeurig door Boer op elkaar afgestemd.
InterieurIn het interieur valt het gekleurde glas in de bovenlichten op.
Recente ontwikkelingenRestauratie tussen 1995 tot 1997. Hierbij werden de stalen kozijnen in de oorspronkelijke detaillering teruggebracht, maar nu met dubbel glas. Ook de oorspronkelijke kleuren werden teruggebracht. Het restauratieproject was de eerste complexmatige restauratie van particuliere rijksmonumenten in de stad Groningen en werd een voorbeeldproject voor latere grootschalige restauraties in de stad.
De afgelopen jaren was er veel te doen rond het complex. Een ontwikkelaar wilde in 2015 een zes meter hoog complex met zestien studio’s voor studenten bouwen in de binnentuin. Bewoners vreesden overlast, minder zon en aantasting van het karakter van het rijksmonument. Pas in 2021 kwam men tot een vergelijk. De halfafgebouwde studio’s zijn ontdaan van hun bovenlaag.
De afgelopen jaren was er veel te doen rond het complex. Een ontwikkelaar wilde in 2015 een zes meter hoog complex met zestien studio’s voor studenten bouwen in de binnentuin. Bewoners vreesden overlast, minder zon en aantasting van het karakter van het rijksmonument. Pas in 2021 kwam men tot een vergelijk. De halfafgebouwde studio’s zijn ontdaan van hun bovenlaag.
Bronnen
Rita Overbeek en Marieke van der Heide, Jo Boer. Architect uit Groningen (Groningen 2006)
Ingezonden door Olga van den Muyzenberg
Professionele of persoonlijke bandBijdrage aangemaakt door Olga van den Muyzenberg in 2015. In 2021 en 2022 uitgebreid en bijgewerkt door Gert-Jan Lobbes en voorzien van foto's speciaal voor Wendingen gemaakt.
Gerelateerde objecten