Details
Naam
Parochiehuis (v.m.), Culemborg
Aantal afbeeldingen: 4
IntroductieCulemborg op de kaart gezet!
AdresGrote Kerkstraat 13
Postcode(s)4101CB
PlaatsCulemborg
LandNederland
Vervaardiger Th. A. Ausems (Architect)
Datum1930
Huidige staatGerealiseerd
OpdrachtgeverKatholieke kerk
Huidige eigenaarParticuliere eigenaar
Oorspronkelijke functieReligieus overig
Huidige functieRecreatiegebouw overig
Type objectGemeentelijk monument, Gebouw
AchtergrondCirca 1930 gebouwd naar ontwerp van de Culemborgse architect Th.A. Ausems (1907-1996), in opdracht van de rooms-katholieke gemeenschap. Het uit 1929 daterende bestek vermeldt dat het gaat om de bouw van een parochiehuis met conciërgewoning. In de keuze van een architect zal Ausems’ katholieke gezindheid ongetwijfeld een rol hebben gespeeld. (Dat Ausems het katholieke geloof heeft aangehangen baseer ik op het gegeven dat hij op de Katholieke Begraafplaats (Culemborg) ligt.)
Om de hoek van de Grote Kerkstraat bevindt zich de zogenaamde Papenhoek, waar ook de nieuwe rooms-katholieke Barbarakerk (1884) gelegen is. Een saillant detail is dat het voormalige parochiehuis uitkijkt op de oorspronkelijk rooms-katholieke Barbarakerk, die tijdens de reformatie in protestantse handen is overgegaan en die nooit meer is terug verkregen. Ten tijde van de katholieke emancipatie zal de behoefte van de katholieke gemeenschap om zich rond ‘hun’ Papenhoek te manifesteren zeer sterk geweest zijn. Eind negentiende eeuw verrees hier dan ook veel katholieke nieuwbouw.
Naast de nieuwe kerk zijn te noemen het door de zusters opgerichte pensionaat Mariakroon (jaren 1880), het seminarie (ca. 1904, Jugendstildetails), de kapel van het seminarie (1899). Ook het naastgelegen pand (nr. 15, 17) genaamd ‘Het witte huis’ heeft lange tijd tot het bezit van het rooms-katholieke kerkbestuur behoord. Zo was hier in 1852 het bewaarschooltje opgericht, waarover vier zusters de zorg hadden. In 1857 verhuisde het bewaarschooltje naar de Markt, terwijl de zusters door het kerkbestuur gemachtigd werden een deel van het pand ‘Het witte huis’ te verhuren ten behoeve van inkomsten. Het andere naastgelegen pand nr. 11 ("De Dekenye") behoort in zekere zin evenzeer tot het religieuze erfgoed. Dit uit de zestiende eeuw daterende huis was gebouwd als huis van de deken.
Ondanks het geloofsverbond dat de architect en opdrachtgever tot elkaar zal hebben gebracht, blijft de jonge leeftijd waarop Ausems de opdracht heeft verkregen een opvallend gegeven. De mogelijkheid bestaat dat Th.A. Ausems de ‘aannemerslijn’ in zijn familie heeft doorgezet en dat hij deze eerste (grote) opdracht onder auspiciën van een familielid heeft uitgevoerd. Over een villa in Engelse landhuisstijl aan de binnenzijde van de Waldeck Pyrmontdreef vermeldt Rijksmonumenten.nl dat het in 1908 gebouwd is door architect Th. Ausems. Om precies welke Ausems het bij dit pand zou gaan blijft onduidelijk, zo ook de relatie tot de jongere Ausems.
De stijl laat echter niet te raden over dat de jonge Ausems zich hiermee als modern architect in Culemborg heeft willen profileren.
Om de hoek van de Grote Kerkstraat bevindt zich de zogenaamde Papenhoek, waar ook de nieuwe rooms-katholieke Barbarakerk (1884) gelegen is. Een saillant detail is dat het voormalige parochiehuis uitkijkt op de oorspronkelijk rooms-katholieke Barbarakerk, die tijdens de reformatie in protestantse handen is overgegaan en die nooit meer is terug verkregen. Ten tijde van de katholieke emancipatie zal de behoefte van de katholieke gemeenschap om zich rond ‘hun’ Papenhoek te manifesteren zeer sterk geweest zijn. Eind negentiende eeuw verrees hier dan ook veel katholieke nieuwbouw.
Naast de nieuwe kerk zijn te noemen het door de zusters opgerichte pensionaat Mariakroon (jaren 1880), het seminarie (ca. 1904, Jugendstildetails), de kapel van het seminarie (1899). Ook het naastgelegen pand (nr. 15, 17) genaamd ‘Het witte huis’ heeft lange tijd tot het bezit van het rooms-katholieke kerkbestuur behoord. Zo was hier in 1852 het bewaarschooltje opgericht, waarover vier zusters de zorg hadden. In 1857 verhuisde het bewaarschooltje naar de Markt, terwijl de zusters door het kerkbestuur gemachtigd werden een deel van het pand ‘Het witte huis’ te verhuren ten behoeve van inkomsten. Het andere naastgelegen pand nr. 11 ("De Dekenye") behoort in zekere zin evenzeer tot het religieuze erfgoed. Dit uit de zestiende eeuw daterende huis was gebouwd als huis van de deken.
Ondanks het geloofsverbond dat de architect en opdrachtgever tot elkaar zal hebben gebracht, blijft de jonge leeftijd waarop Ausems de opdracht heeft verkregen een opvallend gegeven. De mogelijkheid bestaat dat Th.A. Ausems de ‘aannemerslijn’ in zijn familie heeft doorgezet en dat hij deze eerste (grote) opdracht onder auspiciën van een familielid heeft uitgevoerd. Over een villa in Engelse landhuisstijl aan de binnenzijde van de Waldeck Pyrmontdreef vermeldt Rijksmonumenten.nl dat het in 1908 gebouwd is door architect Th. Ausems. Om precies welke Ausems het bij dit pand zou gaan blijft onduidelijk, zo ook de relatie tot de jongere Ausems.
De stijl laat echter niet te raden over dat de jonge Ausems zich hiermee als modern architect in Culemborg heeft willen profileren.
BeschrijvingAan de voorgevel van het gebouw kunnen drie volumes worden onderscheiden: 1) het linker bouwvolume waarin de entree gesitueerd is; 2) het rechterbouwdeel (met zadeldak) waarachter de huidige feestzaal schuilgaat; 3) een torenachtig element, dat een visuele verbinding vormt tussen de entree en het rechterbouwdeel (de 'toren' ligt boven de entree, maar ontspringt aan het rechterbouwdeel). Het meest opvallend element is de betonnen latei boven de entree, die in de rest van het ontwerp is doorgetrokken en het ontwerp tot één geheel maakt. Verdere opvallende stilistische elementen zijn: het in baksteen uitgewerkte ‘beeld’ van een kruis boven de entreepartij; de glas-in-loodramen (al dan niet verdwenen, want het houten paneel links naast de entree laat zich lezen als verdwenen glas-in-loodraampjes, terwijl in de hal nog altijd een glas-in-loodkoepel aanwezig zou zijn); de convexe ‘pilaartjes’ die als het ware als kapiteel zijn geplaatst bovenop de pilaren die de entree flankeren; het verticale metselwerk in de top van het linkerbouwdeel.
Links
Ingezonden door Richelle Wansing
Professionele of persoonlijke bandMeerdere malen is tegen mij opgemerkt dat Culemborg helemaal geen Amsterdamse School kent. ‘Zeker wel: Partycentrum de Lantaarn!’ Zo was tot voor kort mijn persoonlijke band met het gebouw: mijn baken van de Amsterdamse School in Culemborg, waarnaar ik meermalen verwezen heb. Nu ik op zoek ben gegaan naar de architect van dit gebouw en dit Th.A. Ausems blijkt te zijn, heeft mijn persoonlijke band er ineens een dimensie bijgekregen. Ikzelf heb namelijk in een huis gewoond van deze Culemborgse architect. En mijn opa heeft als uitvoerder weer aan de bouw van een ander huis van Ausems meegewerkt. Ik kende Ausems als architect van ‘het jaren dertig huis’ dus deze vondst maakt zijn oeuvre des te interessanter.
Gerelateerde objecten