Details
Naam
Villa Leon Verbreyt, Spoorweglaan, Sint-Niklaas
Aantal afbeeldingen: 18
IntroductieIn België kom je niet veel dichter bij de Amsterdamse School dan via de gebouwen van De Bondt.
AdresSpoorweglaan 36 a-b-c
Postcode(s)9100
PlaatsSint-Niklaas
LandBelgië
Vervaardiger Jan-Albert de Bondt (Architect)
Datum1927
Huidige staatGerealiseerd
Opdrachtgever Leon Verbreyt
Huidige eigenaarParticuliere eigenaar
Oorspronkelijke functieVilla
Huidige functieVilla
Type objectProvinciaal monument, Gebouw
AchtergrondIn 1927 werden in Sint-Niklaas twee villa's naar ontwerp van de Gentse architect Jan-Albert De Bondt gebouwd. Eén voor Louis Verbreyt aan de Nijverheidsstraat en één voor Leon Verbreyt aan de Spoorweglaan. Voor de bijzonder rijke binneninrichting werkte de architect nauw samen met de Gebroeders De Coene uit Kortrijk.
De gebroeders Verbreyt hadden in Sint-Niklaas een fabriek waar herensokken en dameskousen werden vervaardigd. Dankzij de hausse in de breigoedsector werkten zij zich in de jaren twintig op tot de welgestelde burgerij en gaven zij opdracht tot vooruitstrevende architectuurcreaties in de nieuwe 'Spoorwegwijk'. Het fabrieksgebouw van de NV Mercator in de Nijverheidsstraat, een zijstraat van de Spoorweglaan, werd in 1926 door De Bondt ontworpen. De broers hadden naar verluidt niet alleen een neus voor de modernste snufjes op het vlak van de breidgoedtechnologie, maar zij waren ook zeer kunstminnend en hadden een grote interesse voor architectuur en voor toegepaste en beeldende kunsten.
De villa geldt als beschermd monument sinds 1996.
De gebroeders Verbreyt hadden in Sint-Niklaas een fabriek waar herensokken en dameskousen werden vervaardigd. Dankzij de hausse in de breigoedsector werkten zij zich in de jaren twintig op tot de welgestelde burgerij en gaven zij opdracht tot vooruitstrevende architectuurcreaties in de nieuwe 'Spoorwegwijk'. Het fabrieksgebouw van de NV Mercator in de Nijverheidsstraat, een zijstraat van de Spoorweglaan, werd in 1926 door De Bondt ontworpen. De broers hadden naar verluidt niet alleen een neus voor de modernste snufjes op het vlak van de breidgoedtechnologie, maar zij waren ook zeer kunstminnend en hadden een grote interesse voor architectuur en voor toegepaste en beeldende kunsten.
De villa geldt als beschermd monument sinds 1996.
BeschrijvingHoewel de villa in sommige bronnen als voorbeeld van de Nieuwe Zakelijkheid wordt gezien en daar zeker ook trekjes van heeft, herkennen Nederlanders toch vooral de verstrakte vormentaal van de Amsterdamse School en Dudok. Voor de beschrijving van het pand citeren we dan ook Anthony Demey: "De Bondt leunde hier duidelijk aan bij de Amsterdamse School. Hij was geboeid door het decoratieve lijnenspel van verschillende baksteenverbanden, waarmee hij allerlei geometrische motieven uitwerkte en op een evenwichtige manier liet afwisselen met ruime vensterpartijen met glas-in-loodversieringen. In die sterk gearticuleerde volumes speelt de expressieve manier van de baksteenverwerking niet enkel een decoratieve maar tegelijk ook een verzachtende rol. Scherpe binnen- en buitenhoeken worden gebroken door overhoeks geplaatste en verspringende bakstenen. De plint werd uitgevoerd door verschillende op elkaar gestapelde en soms in de hoogte verspringende rollagen. Lateien en borstweringen profileren zich sterk door de rollaagtechniek met lichtjes vooruitspringende bakstenen. De smalle en hoge halfsteense vensterverdelingen bepalen het sterke verticalisme van alle gevelvolumes. Staand, liggend en dambordverband zijn uitzonderlijke veel aangewend." (Demey, blz 56).
InterieurHet interieur met zijn monumentale hal en trappenhuis - in de rechterdeel - is een meesterwerk van de Belgische art deco en verbluft door de rijkdom aan materialen: verschillende in- en uitheemse marmersoorten, kostbare Europese en tropische houtsoorten, verzilverd brons voor handgrepen en glas-in-loodramen van de hand van Albert Saverys. In de monumentale hal aan de rechterzijde is sprake van bloemmotieven in de stijl van de art deco. Deze motieven lopen over twee verdiepingen in hoge, smalle ramen. In de grote kamer beneden links voor is sprake van voorstellingen met zeventiende-eeuwse zeilboten. De kamers daarboven hebben modern glas in lood met kleurrijke motieven van dorpjes, bloemen en vogels.
De binneninrichting kwam deels van De Coene uit Kortrijk, die tijdens het interbellum wereldfaam genoot inzake meubelkunst en design. In 1928 had De Coene maar liefst 2400 ambachtslui in 20 verschillende disciplines in dienst. Van De Coene zijn bijvoorbeeld de bronzen deurplaten met afbeeldingen van Adam en Eva.
De binneninrichting kwam deels van De Coene uit Kortrijk, die tijdens het interbellum wereldfaam genoot inzake meubelkunst en design. In 1928 had De Coene maar liefst 2400 ambachtslui in 20 verschillende disciplines in dienst. Van De Coene zijn bijvoorbeeld de bronzen deurplaten met afbeeldingen van Adam en Eva.
Recente ontwikkelingenDe villa is reeds in 1949 verdeeld in twee woondelen, het linker en rechterdeel. Links achter ligt nog een lage aanbouw uit de bouwtijd, nummer 36a, waar tot voor kort een artsenpraktijk was gevestigd. Het linker deel van het pand (315 m2) stond te koop in 2017 met vermelding "Belangrijkste interbellumwoning van Sint-Niklaas." In het kader daarvan kwamen foto's van het interieur op het internet terecht.
Bronnen
Anthony Demey, Art Deco in Sint-Niklaas (Provinciebestuur Oost-Vlaanderen/dienst Erfgoed, 2017).
Erfgoedsprokkels. Art deco Sint-Niklaas (Provincie Oost-Vlaanderen, zonder jaartal).
Ingezonden door Gert-Jan Lobbes
Professionele of persoonlijke bandIk bezocht Sint-Niklaas in oktober 2019 en ontdekte dat deze villa alleen met kale bomen goed te zien is. Vandaar terug in februari 2022, als tussenstop voor de villa van De Bondt in Gent.
Gerelateerde objecten