Details
Naam
Brug 2430, Gevlebrug (vm Oostertoegangbrug)
Aantal afbeeldingen: 36
IntroductieVan 1931 tot 2001 lag deze hefbrug aan de oostkant van het Centraal Station van Amsterdam. In 2019 werd de brug herplaatst aan de rand van de nieuwe woonwijk Nieuwe Houthaven.
AdresGevlebrug
Postcode(s)1014 ZP
PlaatsAmsterdam
LandNederland
Type objectBrug
Vervaardiger Piet Kramer (Architect)
Publieke Werken (Architect)
Jan Heyens (Kunstenaar)
Publieke Werken (Architect)
Jan Heyens (Kunstenaar)
Datum1930 - 1931
Huidige staatVerwijderd of vervangen, locatie gewijzigd
OpdrachtgeverGemeente Amsterdam
Huidige eigenaarGemeente Amsterdam
AchtergrondDe voormalige brug 276 (tegenwoordig brug 2430) mag met recht een unieke brug genoemd worden. Het was de eerste hefbrug in Amsterdam en het was destijds de brug die het vaakst geopend moest worden. Het is tevens een van de slechts vier hefbruggen van de hand van Piet Kramer. De andere exemplaren zijn brug 279 (Kikkerbilsluis, 1940), brug 429 (Omvalbrug, 1955) en een kleiner exemplaar in het Amsterdam Bos (brug 529, 1953). En tenslotte: de brug heeft een nieuw leven gekregen elders in de stad.
De hefbrug lag ten oosten van het Centraal Station, daar waar het Oosterdok uitkomt in het IJ. Kramers brug verving de draaibrug uit 1876 die te smal was geworden. De voordelen van een hefbrug: er is een bredere doorvaart mogelijk dan met een ophaalbrug, ze zijn vaak goedkoper in de aanleg, en ze zijn sneller te openen en sluiten - op dit drukke punt tussen IJ en binnenstad niet onbelangrijk. Met de bouw werd in 1930 begonnen; de brug werd op 18 september 1931 in gebruik genomen.
De hefbrug lag ten oosten van het Centraal Station, daar waar het Oosterdok uitkomt in het IJ. Kramers brug verving de draaibrug uit 1876 die te smal was geworden. De voordelen van een hefbrug: er is een bredere doorvaart mogelijk dan met een ophaalbrug, ze zijn vaak goedkoper in de aanleg, en ze zijn sneller te openen en sluiten - op dit drukke punt tussen IJ en binnenstad niet onbelangrijk. Met de bouw werd in 1930 begonnen; de brug werd op 18 september 1931 in gebruik genomen.
BeschrijvingHet is een vrij laat ontwerp van Kramer en dus is het - in vergelijking met veel van zijn eerdere ontwerpen - een relatief ingetogen brug. Toch is het een onmiskenbare Kramerbrug als je kijkt naar het metselwerk met natuurstenen elementen en het bruggenhuisje met laddervensters en typerende petdak. De hef zelf moest vanwege de stijfheid gesloten zijn – hier was geen ruimte voor sierlijke brugleuningen en die lijn lijkt te zijn doorgezet in de sobere uitvoering van het hekwerk op de walmuren.
Zoals bij veel Kramerbruggen is ook hier de typische AS-typografie aanwezig in de woorden 'Anno', '1930' en 'Geen toegang voor publiek'.' Ook zijn er vele granieten ornamenten, zoals op de brugmuren en het trappetje naar de kade. Metalen afsluithekken, die gebruikt werden als de hef openging, waren voorzien van uitgesneden visdiefjes.
Bij de trap naar de kade werd een beeldje geplaatst van een rob, gemaakt door Jan Heijens. Helaas ben ik nog geen beeldmateriaal van het beeldje in de originele situatie tegengekomen, maar dankzij de herplaatsing van de brug weten we nu hoe de rob eruit ziet.
Zoals bij veel Kramerbruggen is ook hier de typische AS-typografie aanwezig in de woorden 'Anno', '1930' en 'Geen toegang voor publiek'.' Ook zijn er vele granieten ornamenten, zoals op de brugmuren en het trappetje naar de kade. Metalen afsluithekken, die gebruikt werden als de hef openging, waren voorzien van uitgesneden visdiefjes.
Bij de trap naar de kade werd een beeldje geplaatst van een rob, gemaakt door Jan Heijens. Helaas ben ik nog geen beeldmateriaal van het beeldje in de originele situatie tegengekomen, maar dankzij de herplaatsing van de brug weten we nu hoe de rob eruit ziet.
Recente ontwikkelingenIn 2001 werd de brug weggehaald in verband met de grootschalige werkzaamheden in de omgeving van het Centraal Station. Hij werd opgeslagen in afwachting van een nieuw leven in nieuwbouwwijk Nieuwe Houthaven. Het zal de enige 'oude' brug zijn in deze wijk met verder alleen maar gloednieuwe bruggen. Er werd gestreefd naar een maximaal hergebruik van de opgeslagen brugonderdelen (zoals de heftorens) en materialen (zoals het natuursteen van het brugwachtershuisje).
In februari 2019 is met de restauratie en herplaatsing een aanvang gemaakt. Het was een behoorlijke puzzel, maar uiteindelijk is iets van 70% van het originele materiaal van de Oostertoegangbrug hergebruikt in de Gevlebrug. Het huisje is hierbij iets groter dan het originele model en wordt gebruikt als toegang van de ondergrondse parkeergarage. De brug verbindt vanaf begin 2020 de Pontsteiger met het Karlskrona-eiland. De hefbrug heeft een nieuw nummer (2430) en een nieuwe naam krijgen: de Gevlebrug. Die naam komt van het plaatsje Gevle (Gävle) net boven Stockholm, dat een belangrijke historische leverancier was van het hout van de Houthaven.
In februari 2019 is met de restauratie en herplaatsing een aanvang gemaakt. Het was een behoorlijke puzzel, maar uiteindelijk is iets van 70% van het originele materiaal van de Oostertoegangbrug hergebruikt in de Gevlebrug. Het huisje is hierbij iets groter dan het originele model en wordt gebruikt als toegang van de ondergrondse parkeergarage. De brug verbindt vanaf begin 2020 de Pontsteiger met het Karlskrona-eiland. De hefbrug heeft een nieuw nummer (2430) en een nieuwe naam krijgen: de Gevlebrug. Die naam komt van het plaatsje Gevle (Gävle) net boven Stockholm, dat een belangrijke historische leverancier was van het hout van de Houthaven.
Bronnen
Wim de Boer en Peter Evers, Amsterdamse bruggen, 1910-1950 (Amsterdamse Raad voor de Stedebouw 1983).
Sebas Baggelaar en Pim van Schaik, Piet Kramer. Bruggenbouwer van de Amsterdamse School (Stokerkade 2016).
Links
Ingezonden door Marcel Westhoff
Professionele of persoonlijke bandBijzondere brug. Ik wou dat ik me dat eerder realiseerde, want ik moet in het verleden vele malen over de Oostertoegangbrug gefietst zijn. Er staat me echter niets bij van deze brug. Gelukkig kreeg ik een herkansing. Wat is de Gevlebrug mooi geworden en wat een fantastische plek!
Gerelateerde objecten