Details
Naam
Remonstrantsche kerk (Vrijburg), Amsterdam - interieur
Aantal afbeeldingen: 41
IntroductieNa de blik op het exterieur, hier een blik in het interieur van "één van de gaafst bewaarde kerken uit het interbellum in Amsterdam."
AdresDiepenbrockstraat 46
Postcode(s)1077 WB
PlaatsAmsterdam
LandNederland
Vervaardiger J. Roodenburgh (Architect)
Willem Bogtman (Kunstenaar)
Willem Bogtman (Kunstenaar)
Datum1932
OpdrachtgeverRemonstrantse kerk
Huidige eigenaarRemonstrantse kerk
AchtergrondArchitect Daan Roodenburgh was één van de door het kerkbestuur uitgekozen architecten voor een besloten prijsvraag voor het bouwen van een nieuwe remonstrantse kerk in een toen nog vrijwel onbebouwd deel van Amsterdam zuid. Roodenburgh won de prijsvraag. Het kerkgebouw staat op 282 palen en werd ingewijd op 17 en 18 juni 1933. Bij opening sprak men van de “Tweede Remonstrantsche kerk”, tegenwoordig heet de kerk "Vrijburg". Het exterieur wordt elders op Wendingen beschreven.
Bijzonder is dat Roodenburgh zowel het exterieur als het interieur mocht ontwerpen. Veel onderdelen van de kerkzaal, de kerkenraadskamer, de spreekkamertjes, overige kamers en de gangen zijn nog oorspronkelijk of met de restauratie van 1998 vervangen door exacte kopieën, bijvoorbeeld de lampen die opnieuw in Leerdam zijn gemaakt. Bij opening was nog sprake van eikenhouten meubelen. Later zijn er rode buismeubelen van het merk HOPI aan het interieur toegevoegd, die nog in kleine hoeveelheden aanwezig zijn.
Bijzonder is dat Roodenburgh zowel het exterieur als het interieur mocht ontwerpen. Veel onderdelen van de kerkzaal, de kerkenraadskamer, de spreekkamertjes, overige kamers en de gangen zijn nog oorspronkelijk of met de restauratie van 1998 vervangen door exacte kopieën, bijvoorbeeld de lampen die opnieuw in Leerdam zijn gemaakt. Bij opening was nog sprake van eikenhouten meubelen. Later zijn er rode buismeubelen van het merk HOPI aan het interieur toegevoegd, die nog in kleine hoeveelheden aanwezig zijn.
BeschrijvingDe kerk heeft haar hoofdingang in een halfronde ingangspartij aan de voorkant. Rond de houten voordeuren glas in lood als een krans. De deur leidt tot een vestibule. Deze vestibule is ook via deuren aan beide zijkanten toegankelijk. Hier bevinden zich onder meer wc's en trappen naar het balkon, dat aan de voorzijde van de kerkzaal is gelegen.
De kerkzaal heeft een zeer hoge houten kap waarvan de constructie en de draagbalken goed zichtbaar zijn. Het monumentenregister spreekt van "hoogopgaande kapgewelven met gewelfbetimmeringen". In het plafond kijkt een pelikaan met haar jongen op ons neer. De pelikaan is een oud beeld van onbaatzuchtige liefde. De kansel en het orgel bevinden zich in een hoge paraboolvormige nis aan het uiteinde van de kerkzaal. Opmerkelijk aan de kansel is dat deze van geglazuurde baksteen gemaakt is, in de kleuren geelbruin en roodbruin. Het roodbruin is als een zigzagmotief aangebracht. De zelfde geglazuurde bakstenen met een gelijk motief vinden we overal in de kerk, met name tegen de zijmuren en als pilaren die het dak dragen. Het monumentenregister spreekt van een "lambrisering van schoon metselwerk met meanderpatronen waarboven witgepleisterde wanden." Verder valt in het kanselgedeelte het gebruik van travertin op.
De kerkzaal is uitzonderlijk rijk voorzien van glas in lood uit het atelier van Bogtman. De voorstellingen zijn zowel abstract als figuratief. Bogtman heeft hier en daar waarschijnlijk de airbrush techniek toegepast. Aan de oostzijde (bij binnenkomst rechts) zijn de Kerstramen aangebracht, zowel in de zijwand (korte langwerpige ramen) als in de kap (lange langwerpige ramen). De ramen verbeelden achtereenvolgens advent (een gebogen engel bij een ster), geboorte (de ster die een ontluikende lelie bestraalt) en verkondiging (de ster met een engel die op de bazuin blaast). De tegenoverliggende westelijke zijde (bij binnenkomst links) heeft de Paasramen. Deze ramen tonen een vogel (oud symbool voor de ziel) wachtend voor het kruis, het zgn. staan voor het kruis. Daarnaast de aanvaarding van het kruis: het kruis omringd door talloze doorntakken. Tenslotte de opstanding: de vogel stijgt boven het kruis uit.
Het Pinksterraam boven de galerij is het meest uitbundig en kleurig. Het heeft de vorm van een kruis. Helemaal onderin zien we vissen. Deze vissen doen denken aan vissen in een raam van Bogtman in de synagoge aan het Jacob Obrechtplein (architect Elte). Verder naar boven rijst uit de aarde, met daarin het evangelie verborgen, het kruis op met in het hart een schaal, waaruit een louterende vlam ontspringt die tevens het vuur in de mens ontsteekt. Boven deze vlam ziet men een vlucht vogels op weg naar de eeuwigheid, die geen kleur heeft, maar omsloten wordt door de alpha en de omega: het begin en einde. Deze afbeelding van alpha en omega is eerder een zeldzaamheid in kerkramen.
Vrijwel elke andere vensteropening van het gebouw is eveneens voorzien van glas in lood, meestal abstract. Het gaat hier om de gangen achter de kerkzaal, de kleine langwerpige nisjes langs de trappen naar de galerij en de nisjes in de kap, die vanaf de galerij zichtbaar zijn. In de vestibule zien we heel afwijkend expressief glas in lood dat een baken in golven laat zien. De wc's, de deurlijsten, binnendeuren en de toegangsdeuren aan de zijkant achter in het gebouw zijn tenslotte voorzien van grijs en blauw glas in lood dat is aangebracht in kleine blokjes en streepjes. Tenslotte moet nog het langwerpige glas in lood in het paraboolvormige kanselgedeelte genoemd worden. Dit is in zeer smalle stroken aangebracht en herinnert sterk aan het glas in lood in het paraboolvormige gedeelte van de hierboven al genoemde synagoge aan het Jacob Obrechtplein.
De kerkzaal heeft een zeer hoge houten kap waarvan de constructie en de draagbalken goed zichtbaar zijn. Het monumentenregister spreekt van "hoogopgaande kapgewelven met gewelfbetimmeringen". In het plafond kijkt een pelikaan met haar jongen op ons neer. De pelikaan is een oud beeld van onbaatzuchtige liefde. De kansel en het orgel bevinden zich in een hoge paraboolvormige nis aan het uiteinde van de kerkzaal. Opmerkelijk aan de kansel is dat deze van geglazuurde baksteen gemaakt is, in de kleuren geelbruin en roodbruin. Het roodbruin is als een zigzagmotief aangebracht. De zelfde geglazuurde bakstenen met een gelijk motief vinden we overal in de kerk, met name tegen de zijmuren en als pilaren die het dak dragen. Het monumentenregister spreekt van een "lambrisering van schoon metselwerk met meanderpatronen waarboven witgepleisterde wanden." Verder valt in het kanselgedeelte het gebruik van travertin op.
De kerkzaal is uitzonderlijk rijk voorzien van glas in lood uit het atelier van Bogtman. De voorstellingen zijn zowel abstract als figuratief. Bogtman heeft hier en daar waarschijnlijk de airbrush techniek toegepast. Aan de oostzijde (bij binnenkomst rechts) zijn de Kerstramen aangebracht, zowel in de zijwand (korte langwerpige ramen) als in de kap (lange langwerpige ramen). De ramen verbeelden achtereenvolgens advent (een gebogen engel bij een ster), geboorte (de ster die een ontluikende lelie bestraalt) en verkondiging (de ster met een engel die op de bazuin blaast). De tegenoverliggende westelijke zijde (bij binnenkomst links) heeft de Paasramen. Deze ramen tonen een vogel (oud symbool voor de ziel) wachtend voor het kruis, het zgn. staan voor het kruis. Daarnaast de aanvaarding van het kruis: het kruis omringd door talloze doorntakken. Tenslotte de opstanding: de vogel stijgt boven het kruis uit.
Het Pinksterraam boven de galerij is het meest uitbundig en kleurig. Het heeft de vorm van een kruis. Helemaal onderin zien we vissen. Deze vissen doen denken aan vissen in een raam van Bogtman in de synagoge aan het Jacob Obrechtplein (architect Elte). Verder naar boven rijst uit de aarde, met daarin het evangelie verborgen, het kruis op met in het hart een schaal, waaruit een louterende vlam ontspringt die tevens het vuur in de mens ontsteekt. Boven deze vlam ziet men een vlucht vogels op weg naar de eeuwigheid, die geen kleur heeft, maar omsloten wordt door de alpha en de omega: het begin en einde. Deze afbeelding van alpha en omega is eerder een zeldzaamheid in kerkramen.
Vrijwel elke andere vensteropening van het gebouw is eveneens voorzien van glas in lood, meestal abstract. Het gaat hier om de gangen achter de kerkzaal, de kleine langwerpige nisjes langs de trappen naar de galerij en de nisjes in de kap, die vanaf de galerij zichtbaar zijn. In de vestibule zien we heel afwijkend expressief glas in lood dat een baken in golven laat zien. De wc's, de deurlijsten, binnendeuren en de toegangsdeuren aan de zijkant achter in het gebouw zijn tenslotte voorzien van grijs en blauw glas in lood dat is aangebracht in kleine blokjes en streepjes. Tenslotte moet nog het langwerpige glas in lood in het paraboolvormige kanselgedeelte genoemd worden. Dit is in zeer smalle stroken aangebracht en herinnert sterk aan het glas in lood in het paraboolvormige gedeelte van de hierboven al genoemde synagoge aan het Jacob Obrechtplein.
Links
Ingezonden door Gert-Jan Lobbes
Professionele of persoonlijke bandSamen met de Willem de Zwijgerkerk van architect Kruyswijk één van de gaafst bewaarde kerken uit het interbellum in Amsterdam en een hoogtepunt in het oeuvre van Roodenburgh. De afwerking van het interieur en de enorme hoeveelheid glas in lood zijn overweldigend. Voor mijn beschrijving heb ik rijkelijk kunnen putten uit de informatie die de kerk zelf levert op de website. Verder dank ik de gebruikers van de kerk voor hun gastvrije onthaal toen ik op een zondag na de dienst binnen liep om "even" foto's te maken.
Gerelateerde objecten