Details
Naam
Winkel Heiligeweg 37, Amsterdam
Aantal afbeeldingen: 26
IntroductieEen bijzonder winkelpand in de Amsterdamse Heiligeweg van de hand van La Croix. Het grote glas in lood in het plafond van dit gebouw in hartje Amsterdam mag een ontdekking genoemd worden!
AdresHeiligeweg 37
PlaatsAmsterdam
LandNederland
Vervaardiger Guillaume la Croix (Architect)
A. Jacot (Architect)
A. Jacot (Architect)
Datum1915
Huidige staatDeels of volledig gerenoveerd
OpdrachtgeverGebr. Langemeyer
Huidige eigenaarParticuliere eigenaar
Oorspronkelijke functieWinkel(s)
Huidige functieWinkel(s)
Type objectRijksmonument, Gebouw
Monumentnummer1484
AchtergrondDit winkelpand aan de Amsterdamse Heiligeweg was in 1907 gebouwd naar plannen van de bouwkundige J.M.H. Homulle Fzn. Het betrof een modewinkel van de Gebroeders Langemeyer, ook geschreven als Langemeijer, afkomstig uit een Duitse familie van handelsreizigers. Langemeyer had ook filialen op andere plaatsen in Amsterdam en in Hilversum, Haarlem en Den Haag. Acht jaar later, in 1915, kreeg architect A. Jacot, bekend van het Hirsch-gebouw, de opdracht de pui te verbouwen. Architect G.F. la Croix was ten tijde van de opdracht in dienst van Jacot. Omdat het pand werd afgebeeld in een monografie over Jacot, wordt het ook vaak toegeschreven aan Jacot. Ook in het monumentenregister is dit het geval.
In zijn monografie over La Croix heeft Radboud van Beekum echter aangetoond dat het om een ontwerp van La Croix gaat. Overigens ontstond tegelijkertijd de winkel van Langemeyer in de Kerkstraat 112 te Hilversum (vanaf 1923 modehuis Meddens en tegenwoordig Brasserie Meddens). Dit pand wordt ook aan Jacot toegeschreven, mede omdat er tekeningen bewaard zijn met de naam van Jacot. Ook dit pand is volgens Van Beekum van de hand van La Croix. De stilistische overeenkomsten van beide panden met ander werk van La Croix zijn dan ook groot. Van Beekum schrijft hierover: "Stilistisch passen beide ontwerpen (...) zeer goed in de ontwikkeling naar beheerste geometrische ornamentiek die La Croix toen doormaakte. De tekeningen voor de Heiligeweg zijn onweerlegbaar van zijn hand en komen, al is dat geen sluitend bewijs, in het archief Jacot niet voor." (Van Beekum, blz 23)
Het pand is rijksmonument. Het wordt gezien als van algemeen belang vanwege architectuurhistorische waarden. De pui vertegenwoordigt een versterking van deze waarden als karakteristiek, in stijl van de Amsterdamse School uitgevoerd ontwerp en als zodanig gaaf bewaard.
In zijn monografie over La Croix heeft Radboud van Beekum echter aangetoond dat het om een ontwerp van La Croix gaat. Overigens ontstond tegelijkertijd de winkel van Langemeyer in de Kerkstraat 112 te Hilversum (vanaf 1923 modehuis Meddens en tegenwoordig Brasserie Meddens). Dit pand wordt ook aan Jacot toegeschreven, mede omdat er tekeningen bewaard zijn met de naam van Jacot. Ook dit pand is volgens Van Beekum van de hand van La Croix. De stilistische overeenkomsten van beide panden met ander werk van La Croix zijn dan ook groot. Van Beekum schrijft hierover: "Stilistisch passen beide ontwerpen (...) zeer goed in de ontwikkeling naar beheerste geometrische ornamentiek die La Croix toen doormaakte. De tekeningen voor de Heiligeweg zijn onweerlegbaar van zijn hand en komen, al is dat geen sluitend bewijs, in het archief Jacot niet voor." (Van Beekum, blz 23)
Het pand is rijksmonument. Het wordt gezien als van algemeen belang vanwege architectuurhistorische waarden. De pui vertegenwoordigt een versterking van deze waarden als karakteristiek, in stijl van de Amsterdamse School uitgevoerd ontwerp en als zodanig gaaf bewaard.
BeschrijvingHet door La Croix ontworpen deel betreft alleen de pui van de begane grond en de eerste verdieping. Het is een zorgvuldig gedetailleerde geheel van mahoniehout, glas in lood, zink en lood. Het bovenste deel bestaat uit een breed houten fries met sierlijsten en decoratief gebruik van loden beslag. Daaronder bevindt zich een strook van tien paarsgewijs aangebrachte en onder een hoek geplaatste glas-in-loodramen. De ruiten eindigen in een puntvorm en zijn gevat in gedecoreerd houtwerk. Houten posten met ornament bevinden zich aan weerszijden. De naam van de winkel is daaronder aangebracht, de originele naam is vervangen door die van de huidige winkel. De toegangsdeur bevindt zich in een diepteportiek tussen de gebogen winkelruimten boven hardstenen plint. De deur heeft een houten strook in het midden met ovaalvormig glas. Boven de deur bevinden zich twee ramen met gekleurd glas in lood. De etalages bevinden zich ook tussen houten posten met houten ornamenten, waarop aan beide zijden in sierlijke stijl het nummer 37 is aangebracht.
InterieurDe originele opzet van de winkel is grotendeels behouden maar lijkt niet onder de monumentenbescherming te vallen; het wordt althans niet beschreven. Boven de voordeur bevindt zich glas in lood met motieven die aansluiten bij de gevel en dus met redelijke waarschijnlijkheid aan La Croix kunnen worden toegeschreven.
Het midden van de winkel is op twee plaatsen open tot en met de eerste verdieping, waar sprake is van een gaanderij met een eenvoudige houten balustrade. In het achterste deel is bovendien een groot glas in lood in het plafond aangebracht. Dit heeft organische motieven en is typisch voor de Amsterdamse School. Bij inspectie heb ik vooralsnog geen handtekening van de maker of naam van het atelier kunnen ontdekken. Ik twijfel of of het een ontwerp van La Croix is. Het verschilt namelijk nogal van het glas in lood boven de voordeur, dat meer aansluit bij ontwerpen van La Croix. Ook verschilt het nogal van andere ramen van La Croix, bijvoorbeeld in het Vredeskerkje in Bergen aan Zee. Wat atelier betreft zou het heel goed bij Bogtman vandaan kunnen komen. Van Beekum meldt niets over dit bijzondere raam. Was het misschien jarenlang aan het zicht onttrokken?
Het midden van de winkel is op twee plaatsen open tot en met de eerste verdieping, waar sprake is van een gaanderij met een eenvoudige houten balustrade. In het achterste deel is bovendien een groot glas in lood in het plafond aangebracht. Dit heeft organische motieven en is typisch voor de Amsterdamse School. Bij inspectie heb ik vooralsnog geen handtekening van de maker of naam van het atelier kunnen ontdekken. Ik twijfel of of het een ontwerp van La Croix is. Het verschilt namelijk nogal van het glas in lood boven de voordeur, dat meer aansluit bij ontwerpen van La Croix. Ook verschilt het nogal van andere ramen van La Croix, bijvoorbeeld in het Vredeskerkje in Bergen aan Zee. Wat atelier betreft zou het heel goed bij Bogtman vandaan kunnen komen. Van Beekum meldt niets over dit bijzondere raam. Was het misschien jarenlang aan het zicht onttrokken?
Recente ontwikkelingenIn 1988 is het pand gerestaureerd. Sindsdien hebben er verschillende winkels gezeten, altijd mode- of schoenwinkels. Sinds maart 2018 is de schoenenwinkel John Fluevog er gevestigd.
Bronnen
Radboud van Beekum, G.F. la Croix 1877-1923. Amsterdamse School architect (Bonas, Rotterdam, 2008).
Links
Ingezonden door Gert-Jan Lobbes
Professionele of persoonlijke bandEen schitterend behouden Amsterdamse School-pui met interessante geschiedenis. Verbazingwekkend dat het glasplafond nog nauwelijks bekendheid geniet.
Gerelateerde objecten